Category: Сын

Садык Алахан: Семён Липкиндин “Айкөл Манас” повесть-жомогунда баяндоонун көп түрдүүлүгү

Жазуучулар Союзу

Семён Липкиндин “Айкөл Манас” повесть-жомогунда баяндоонун көп түрдүүлүгү (2-макала) Семён Липкиндин “Айкөл Манас” деп аталган романы улуу эпосубузду кара сөзгө айлантып кагаз бетине түшүрүүнүн алгачкы үлгүсү болуп эсептелет. Бул жумушту ишке ашырууда залкар калемгер прозанын ички мыйзам ченемдерин мүмкүн болушунча пайдаланууга аракет жасаган. Прозалык чыгармалардагы андай мыйзам ченемдүүлүктөрдүн бири –локанизм. Баарыга белгилүү болгондой, элдик эпос кылымдардан бери оозеки түрдө, болгондо да импровизация түрүндө жашап келгендиктен анда оозеки сүйлөө эрежелеринин бөтөнчөлүктөрү көбүрөөк сакталып, ошондон улам көбүртүп-жабыртып баяндоо басымдуулук кылган учурлар арбын кездешет. Мындай учурлар айрыкча жаратылыш көрүнүштөрүн, табият көркүн, жер, суулардын толугу менен…..

Садык Алахан: “Манас” эпосунун кара сөзгө айландырылышы. С.И.Липкиндин “Манас Великодушный” повести

Жазуучулар Союзу

Кыргыз улуттук жазуучулар союзу 1934-жылы түптөлгөн учурунан тартып калемгерлерибиз жараткан чыгармалар элдин калың катмарына жетсе экен деген аруу тилекти эң башкы озуйпасы катары эсептеп келет. Ушул максаттын ишке ашуусун көздөп Советтер Союзунун учурунда атактуу “Ала-Тоо” журналы менен атпай журт күтүп окуган “Кыргызстан маданияты” жумалыгын чыгарып келген. Эми минтип заман өзгөргөнүнөн, окурмандардын дээрлик көпчүлүгү электрондук маалымдоочу каражаттарга ык сала баштаганынан улам заманбап баарлашууга өтүп, adabiyat.kg сайтын уюштуруп, калемгерлерибиз жараткан көркөм дүйнөнү ушул сайт аркылуу элге жеткирип келет. Акыркы жылдары adabiyat.kg сайтыбыз окурмандарыбыздын кеңири катмарынын сүймөнчүгүнө айланып баратканын кубануу менен белгилегибиз келет. толугу менен…..

Лайли Үкүбаева: Элдик нукура талант – Сардарбек Рыскулов

Жазуучулар Союзу

Жазуучу Сардарбек Рыскуловдун 100 жылдыгына карата “Кашка ат Карагер жорго” аттуу чыгармалар жыйнагы жарык көрдү. Бул китепке буга чейин бир нече ирет басылган белгилүү повесть, аңгемелери, драма, интермедия жана ырларынын топтому киргизилген. Ошондой эле эл оозунан алынган санжыра, уламыштар жана өзүнүн тагдырындагы өзгөчө кырдаалдарды чагылдырган аңгеме баяндары камтылган. Кара сөздүн чебери катары окурмандардын жүрөгүнөн түнөк таап, кеңири чөйрөдө көп ирет окулган чыгармалардын автору катары таанылган С.Рыскуловдун китеби бардык окурмандарга арналат. Аталган китеп боюнча адабиятчы, филология илимдеринин доктору, профессор Лайли Үкүбаеванын жазган макаласын сунуштайбыз. Элдик нукура талант – Сардарбек Рыскулов Жазуучу толугу менен…..

Садык Алахан: Эстебес Турсуналиев

Жазуучулар Союзу

Садык Алахан Биздин окутуучулук жумуштун, университеттик илимпоз болуунун бир өзгөчөлүгү – көпчүлүк учурда тигил же бул маселе боюнча оозеки баяндоо, оозеки сүйлөп берүү экен. Муну биз кырк жылдан ашкан лекторлук жана изилдөөчүлүк тажрыйбабызда ар тараптуу байкоодон өткөрдүк десек болот. Албетте, мындай баяндоо, оозеки сүйлөп берүү жайдак жерде жарала койбосу да турулуу иш. Материалды көп жылдан бери изилдеп-үйрөнүү, ал материалды майда-чүйдөсүнө чейин аңдап-түшүнүү мына ушундай оозеки эмгектердин, оозеки айтылган макалалардын жаралышына алып келерине көзүбүз жетти. Залкар төкмөбүз Эстебес Турсуналиев жөнүндөгү төмөнкү оозеки айтылган макаланы да студенттерибиз жазып алышкан экен кол жазмасы толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Азаданын жарыгы

Жазуучулар Союзу

Азаданын жарыгы  Менин көз алдыман Азаданын алгачкы көргөнүмдөгү элеси эч качан кетпейт. Анда жетимишинчи жылдардын орто чени болуу керек эле. Ошко командировкага жөнөмөй болуп, Кармышак Ташбаевге телефон чалгам. Ал аэропорттон тосуп аларын айткан. Какем айтканындай, аэропортто тосуп туруптур. Дароо эле машинага баштады да, аэропорттун жанындагы Карл Маркс колхозуна тие өтөрүбүздү, аерде мектепте биз менен жолугушууну күтүп жатышканын айтты. Келсек чын эле мектептин директору баш болуп, мугалимдер, зал толо жогорку класстардын окуучулары күтүп турушуптур. Жолугушуу абдан шаңдуу жана кызыктуу өттү. Азада ошондо 40 кыздан турган бригада түзгөнүн, талаастанда аларга спорт аянт, толугу менен…..

Садык Алахан: Алтындын алааматын айткан алтын мурас

Жазуучулар Союзу

Алтындын алааматын айткан алтын мурас Улуу калемгерибиз Чыңгыз Айтматовдун көзү өткөнүнө быйыл он үч жылдын жүзү болду. Улам мезгил өткөн сайын залкар жазуучунун улуулугу Ала-Тоонун ак муз баскан аскар-зоосундай болуп андар бетер асман тиреп, андан бетер көз жоосун ала шаңкайып көрүнө баштады. Улуунун улуулугунун, түбөлүк өлбөстүгүнүн бир белгиси ушунда – улам мезгил өткөн сайын бийиктей бергенинде – эмеспи… Бардык эле залкар калемгерлер сыяктуу Чыңгыз Айтматовдун артында да бүткөрүлбөй калган, бүтсө да кандайдыр бир себептерден улам окурман журтка тартууланбай жазуучунун өзүмдүк жеке корунда сакталып калган чыгармалары болбой коймок эмес. “Бүткөрүлбөй калган” толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Жанга баткан кайдыгерлик

Жазуучулар Союзу

Жанга баткан кайдыгерлик Шайлообек Дүйшеевдин ысымы «Аптап», «Сүйлөшкөнгө чейинки сөз» аттуу ыр жыйнактары, мезгилдик газета-журналдарда жарыяланган ыр түрмөктөрү музыкага салынып, филармонияда жана үналгы менен сыналгыда аткарылып, көркөм окулуп келаткан ырлары менен эл-журтка кеңири белгилүү болгон. Азыркы кыргыз поэзиясынын сыймыгы, ардактуу эл акыныбыз Сүйүнбай Эралиев Шайлообектин акындык жолуна өз учурунда басма сөз бетинде ак батасын берген. Жаш акындын жаңы китеби, аты айтып тургандай, биздин элибиздин мүнөзүндөгү кайдыгерлик жөнүндө. Карап отурсак Ш.Дүйшеев ырларында жаны сыздап, кан-какшап айтып аткан каран калгыр кайдыгерлик каркайган тоолорун огожо тутуп, камырабай Күн көргөн кайран кыргызга – өз толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Торгой тилдүү, төл сөздүү акын

Жазуучулар Союзу

Торгой тилдүү, төл cөздүү акын Кырлуу-кырлуу кылымдардын кыйырын кезип, калабалуу доорлорду башынан кечирип, тулпардай туйлап учкан апан-сапан, ала-чапкын мезгилдердин капшаптарында өзүн жоготпой, жараткан Теңир жанына жар болуп, өз аброюн аман сактап, эл-журту, асманы бийик Ала-Тоосу, көл, дайра, токойлору, чалкыган өрөөндөрү менен эгемен заманга – жадыраган XXI кылымга жадырап кирип келген Ата Журтубуздун ажарын ажайта, айкүрлөнтө ырга салган, элибиздин торгой тилдүү, көрүнүктүү, талант даарыган, даркан адамдарынын бири – Төлөгөн Мамей уулу. Анын ырларында Кыргыз Баба муундарга мурас калтырган ыйык жергебиздин көрк-келбети, элибиздин жогоруда аталгандай кылымдардын чаңын каккан тарых-таржымалы, бүгүнкү замандаштарыбыздын турпат-насили, толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Жан дүйнөнүн тазалыгына чакырык

Жазуучулар Союзу

Жан дүйнөнүн тазалыгына чакырык Поэзия жанрында ар түрдүү индивидуалдуу көркөм изденүүлөр жана чечимдер менен учурдун маанилүү маселелери жөнүндө ачык баян айтылат эмеспи. Биринчи кезекте белгилеп кетээрим, поэзиянын максаты жана милдети мурдатан эле жашообуздун (бытие) жалпы философиялык маселелери жана конкреттүү жекече адамдын тагдыры болуп келгендиги белгилүү. Адабиятта учурдун реалдуу көрүнүшүн чагылдыруудан ашкан сыймыктуу милдет болбосо керек. Байыркы мезгилден баштап азыркы күндөргө чейин коомдун бүтүндөй тарыхы аркылуу турмушта жаркын жана гумандуу башталышты бекемдөөгө аракеттенүү кызыл сызык менен кеткендиги айкын. Менин оюмча заман өнүккөн сайын мурдагыдай сюжет кууп кетүү артта кала баштап, социалдык-психологиялык толугу менен…..

Ризван Исмаилова: Б.Усубалиев – мүнөз, тип жана типтештирүүнүн чебери

Жазуучулар Союзу

Б.Усубалиев – мүнөз, тип жана типтештирүүнүн чебери (Жазуучунун “Бетинде меңи бар апа жана бети кызыл апа” аттуу повестин окугандан кийинки ойлор) Талантуу жазуучу Бейшебай Усубалиев улуттук адабиятыбызда проза жанрындагы негизги компоненттер; мүнөз, тип жана образ түзүү жагынан өзгөчө шыктуу калемгер. Адабият талдоочулар “көркөм адабият-мүнөздөрдү түзүүнүн өнөрү” деп эсептешкендей, адабий мүнөздөрсүз көркөм образ жаратуунун кажети деле жок. Көркөм чыгарманын башкы критерийлери образдуулук менен көркөмдүк жашоо-турмушту чагылдыруунун өзгөчө ыгы катары автордун дареметин, калемгерлик шыгын, талантын таразалап турат. Б.Усубалиевдин чыгармаларын окуганда, кейипкерлер турган турпаты менен турмуштун өзүнөн көчүрүп келгендей таасир калтырат. Мурдагы бир толугу менен…..