Гүлзада Станалиева: Мурза Гапаровдон Кавабатага, Кавабатадан Дзэнге

Мурза Гапаровдон Кавабатага, Кавабатадан Дзэнге Мурза Гапаровду тамшанып окубаган кыргыз окурманы дегеле жоктур деп ойлойм. Себеби, анын өзгөчө сезимталдык менен сүрөттөгөн турмуш көрүнүштөрү окуган адамдын жан дүйнөсүн башкача бир арууланууга жетелеп, табышмактуу ааламга баш бактырып, гөзөл бир дүйнөнү ачып эс-акылды дендароо кылат. Мындай дендароо эстетикалык таасирдин өзү эмей эмне?.. Ошентип, эстетикалык сыйкырга байланып-багынып калган окурман чын-чынына келгенде, тили бал, дүйнөсү купуя жазуучу Мурза Гапаровдун чыгармаларынын маани-маӊызын, адабияттын тили менен айтканда, көркөм идеясын деле жакшы аӊдап-түшүнө албай калышы мүмкүн. Анын себеби, Гапаровдун түрдүү дүйнөлүк адабияттын бай казынасын казып окуп, алардан өздөштүрчүсүн толугу менен…..

Ризван Исмаилова: “Куштар дагы эки-экиден учушат, ушуну такыр эсиңден чыгарба!”

“Куштар дагы эки-экиден учушат, ушуну такыр эсиңден чыгарба!” (“Августтун сегизинде” деген аңгемени окугандан кийинки ойлор) Аңгеме чакан болгону менен аябагандай түйшүктүү жанр. Көлөмү кичине же чоңдугуна карабайт, ички пайдубалындагы топурак, кум, таш, цемент ж.б. курулуш материалдары сыяктуу жана кандай устанын колунан чыкканы баалангандай, аңгеменин композициясына, тилине, баяндоо манерасына эң башкысы жазуучунун жеке стилине байланышат. Анын сюжетинен, композициялык түзүлүшүнөн алынган маани-маңыз жана идеясын ар бир окурман өзүнчө кабылдайт, өз алдынча чечмелейт. Жазуучу жана журналист Алимжан Алибековдун калеминен чыккан кызыктуу аңгемелерин социалдык тармактан окуп жүрөбүз. Айрыкча анын “Августтун сегизинде” аттуу аңгемеси окурманды толугу менен…..

Курманбек Абакиров: Чабыттуу жолдо (жазуучу Мирзохалим Каримовдун чыгармачылыгына сереп)

Чабыттуу жолдо (жазуучу Мирзохалим Каримовдун чыгармачылыгына сереп) Келгенинен кеткени тез, жыргалы менен таттуулугу дегеле бүтпөй калгансыган жаркын жана жарык бул дүйнөдө ар бир пенде аздыр-көптүр өзүнүн өмүрлүк вазийпасын «пешенеге жазылган» дегендей түркүн-түркүн шартта өтөйт. Адамдык парз-вазийпа канчалык байсалдуу, кайтарымдуу болгонун ошол адам өзү деле терең аңдап-биле бербей, ага бааны чөйрө гана берет да, өмүрдүн кайда өткөнү эмес, кандай өткөнү, же өтүп жатканы, коомго канчалык жакшылыгы менен алынганы анын накта нарк-баркы катары чыгат. Ошол сыңары, өзү башка жерден, башка улуттан болсо да, толгон-токой себептерден, ириде өздүк ишениминен улам башка бир элдин толугу менен…..

Курманбек Абакиров: Чабыттуу жолдо (жазуучу Мирзохалим Каримовдун чыгармачылыгына сереп)

Чабыттуу жолдо (жазуучу Мирзохалим Каримовдун чыгармачылыгына сереп) Келгенинен кеткени тез, жыргалы менен таттуулугу дегеле бүтпөй калгансыган жаркын жана жарык бул дүйнөдө ар бир пенде аздыр-көптүр өзүнүн өмүрлүк вазийпасын «пешенеге жазылган» дегендей түркүн-түркүн шартта өтөйт. Адамдык парз-вазийпа канчалык байсалдуу, кайтарымдуу болгонун ошол адам өзү деле терең аңдап-биле бербей, ага бааны чөйрө гана берет да, өмүрдүн кайда өткөнү эмес, кандай өткөнү, же өтүп жатканы, коомго канчалык жакшылыгы менен алынганы анын накта нарк-баркы катары чыгат. Ошол сыңары, өзү башка жерден, башка улуттан болсо да, толгон-токой себептерден, ириде өздүк ишениминен улам башка бир элдин толугу менен…..

Лайли Үкүбаева: Акын Бектуруш Салгаманинин бейнесине сүртүмдөр

Акын Бектуруш Салгаманинин бейнесине сүртүмдөр Азыркы оомалуу-төкмөлүү заманда кыргыз көркөм  сөз өнөрү арабасын кылдыратып, эзелтеден берки эпикалык бай дүйнөбүздүн түндүгүн түшүрүп, коломтосун өчүрбөй келатканына мен кыргыз жараны катары да, адабий ишке тиешеси бар кесипкөй инсан катары да миӊ мертебе шүгүрчүлүк кылып келем. Анткени эгемендиктин алгачкы жылдарында биринчи сокку биздин экономикабызга эле эмес, ошону менен катар эле маданиятыбызга тийгени да күнү бүгүн эстен кетпейт. Жылмалабай ачыгын айтсак, ушу бүгүнкү күндө да жыргап кеткен абалда эмеспиз. Башкасын айтпаганда да, акын-жазуучуларыбыздын чыгармаларын калайык калкка тааныштырып, байма-бай жарыялай турган, дамамат чыгып туруучу бир дагы толугу менен…..

Үмүт Култаева: Аялзат асирети: Афина жана аялмээр

Аялзат асирети: Афина жана аялмээр (Жаш акын Афина Бакированын чыгармачылык изденүүлөрү) Чыгармачылык хаос… Ар бир чыгарма мен үчүн өлүп кайра тирилүү Чынгыз Айтматов Афина Бакирова – азыркы кыргыз поэзиясында келечегинен үмүттөндүргөн жаш акындардын катарында унутулбай саналган калемгерлердин бири. Анын алгачкы  “Мен өзүмдү сүйүү кызы атаймын”  аттуу ырлар жыйнагында  көз мончоктой жаш кыздын жаштык, сүйүү, табият, ата-эне, дос жөнүндөгү али ууз  сезим-туюму көркөм чагылып, ага аттуу-баштуу акындардын (А.Өмүрканов, А.Жакшылыков, А.Темирова ж.б.) көзү түшкөн. Таза кыздай наздуу ырлары менен “Алыкулдун ак боз ат” фестивалында  лауреат болууга татып, андан соң Жазуучулар союзуна мүчөлүккө толугу менен…..

Бахпурбек Аленов: “Топон – Конон”

«ТОПОН» – КОНОН Аң-сезими жайында болгон адам аттуунун дээрлик көпчүлүгүнүн, жалпы эле дүйнө коомчулугунун жан-дүйнөсүн жай алдырбай ойго сала баштаган акыркы кездин бир ой көйгөйү – “Адам социалдык-биологиялык жандык боюнча калабы же технологиялык жандыкка айланып кетеби” деген кооптонуу аралаш суроодо экенин тана албай калдык. Ушул көйгөйдүн айланасында дүйнөлүк алкактагы окумуштуулар, илимпоздор, даанышман-акылман философтор (анын ичинде саналуу Кыргыз интелегенциясы да) баш катырып, акыл сарптап “технологиялык жандыкка качан айланып кеткенин адамзат өзү сезбей калбайбы…” деген тынчсыздануусун ар кандай жол менен улам эскертип келе жатат.  Пенде сезимин жабыркаткан, чочуткан  ааламдык алааматтын карааны мына-ана толугу менен…..

Үмүт Култаева: Көөнөрбөгөн көркөмдүк

Көөнөрбөгөн көркөмдүк (А.Матисаковдун “Тандыр” аңгемесин кайра окуганда…) Чебер публицист, портреттик очерктердин устаты, стилист-жазуучу, бир нече республикалык жана эл аралык сыйлыктардын ээси А.Матисаковдун тандамал чыгармалар жыйнагы «Баткан күндү аяймын…» – деген ат менен 2022-жылы жарык көргөнү коомчулукка белгилүү. Повесть жана аңгемелер топтому жайгашкан китептин 3-бөлүмү автордун «Тандыр» аңгемесинен башталат. Чыгарманын жазылганына 40 жыл болуптур. Жарым кылымга жакын убакыт. Жаңы доор адабиятынан жаңы эстетикалык табылгаларды издеп, социалисттик реализмдин чүмбөтүндө калган чыгармалар каралбай калган азыркы шартта деле «Тандырдын» «нан бышырган чоктуу аптабы» табында. Аңгеме дагы деле бир демде окулат. Көзү өткөн соң, бул толугу менен…..

Ризван Исмаилова: “Бейтааныш бекеттен” бейтааныштар жолугушат

“Бейтааныш бекеттен” бейтааныштар жолугушат (китепке пикир) Китептин темасы купуялуулугу, сырдуулугу менен өзүнө тартып турат. Биринчиден, өз мекенибизде жашап, өзүбүз көрүп-билип жүргөн журтубузда эмес, алыскы Мегаполис-Москвада окуп, иштеп, жашап, азыр модага айланып кеткен термин миграциянын өкүлү, мигрант акын Нуриза Өмүрбаева поэзияга кош колдоп сунуп турган көз майынын тунгучу, көкүрөк  туюмунун адепкиси – биринчи китебин бекеринен “Бейтааныш бекет” деп, атабаса керек. Экинчиден, бөтөн эл, бөтөн жерде жүрүп, Мекендин кадыр-кымбатын күн сайын сездирген метронун, аялдаманын, бекеттин, маркеттердин (коюңузчу сан жетпейт…) жана адамдардын бейтааныш жүздөрү бара-бара тааныш-билишке айланат. Үчүнчүдөн, Нуриза Москвадагы бүткүл дүйнөлүк адабият институтун бүтүрүп, толугу менен…..

Ризван Исмаилова: А.Ахматованын “Кой көз королу” котормочуларды эмнеге азгырат?

А.Ахматованын “Кой көз королу” котормочуларды эмнеге азгырат? Орус адабиятынын алтын доорунун өкүлдөрү: А.С.Пушкин, М.Ю.Лермонтов, Н.Гоголь, И.Тургенов, М.Салтыков-Шедрин, И.Крылов, А.Чехов, А.Гончаров, Ф.Достоевский, А.Грибоедов, Н.Карамзин жана башкалар адабият ааламына өздөрүнүн жамбыдай көркөм нарк сиңирилген көрктүү сарайларын тургузуп кетишкен. Орус адабиятынын күмүш доорунун ири өкүлдөрү да: Н.Гумилев, А.Ахматова, А.Блок, А.Белый, В.Брюсов, С.Есенин жана башка орус акын-жазуучулары символизмдин (өздөрүнөн мурунку улуу жана орто муундун) адабий аренадагы орду менен маанисин тереңдетип, жанр катары эсептештирди. Ал гана эмес, бир катар артыкчылыгы, табылгалары менен таң калтырып, алардын поэзиядагы өзгөчөлүгүн, кайталангыстыгын, алмашкыс ордун тастыкташкан. XX кылымдын башталышында орус толугу менен…..