Category: Балдар адабияты

Догдурбек Юсупов: Кантип жетем

adabiyat

(Балдар үчүн) Неберем Нурсултанга Тардай ага болсо дагы жол кенен, Окшош мага чаптагандай кол менен. Топту көрсө томолонуп жөнөгөн, Атын айтпай дароо эле гол деген.   Чыгарам деп бүт бардыгын бураган, Түздөн көрө жерге жакын ураган. Оюнчугу жайнап жатса өзүнүн, Бирөөнүкүн жаны калбай сураган.   Билсе дагы жаман сөздү тилдеген, Айтканыңды кулагына илбеген. Түшүнсө да бүт бардыгын, а өзү “Гол” дегенден башка сөздү билбеген.   Бала тура тууруңа кут кончу, Колуңа кол, а бутуңа бут болчу. Тили чыкты “апа” эмес, “гол” менен, Болобу дейм чоңойгондо футболчу…   Кантип жетем -Бөбөгүңдүн толугу менен…..

Насыпбек Асанбаев: Билим жана күч

adabiyat

Билим жана күч Илгери адамдар уруу-уруу болуп бөлүнүп, бири-бирин чаап, бири-биринин мал-мүлкүн талап турган тынчы жок заман болгон экен. Элдер ал кезде дайыма согушка даяр болуп, качан жоо келет деп сактанып жашашчу дешет. Шаарлар болсо азыркыдай ачык болбой, туш тарабынан дубалдар менен коргондолуп турчу. Мына ошондой шаарлардын бирөөсүнүн ханы бир күнү элине мындай жарлык чыгарат. -Эл-журт, балдарыңарга билим берүүнү, китеп окутууну токтоткула. Аларды жаштайынан машыктырып, булчуңдарын чыңдагыла. Себеби, китеп душманга каршы коргон болуп бербейт. Жоону жеңиш үчүн күч гана керек. Кимде-ким күнүгө машыкпаса, алсыз болсо жазага тартылат! Хандын бул жарлыгына толугу менен…..

Айдай Бекбоева: Момпосуй

adabiyat

Момпосуй Калима таттууларды абдан жакшы көрөт. Айрыкча ага жаңгак кошулган таттуу жагат. Эртең менен бакчага баратканда колунан таттуу түшпөйт. Бакчага жеткенде балдар аны тегеректеп, таттуудан көздөрүн албайт. Ал ансайын аларга мактана, жалгыз өзү жейт. Ата-энеси ага курбулары менен бөлүшүү керектигин түшүндүргөн. Бакчада тарбиячы эжеси да көп жолу айткан. Бирок… Жанында Адыл аттуу бала бар. Экөө кошуна. Ага ооз учунан: “Момпосуй жейсиңби?” демиш болот. Адыл момпосуйду оозуна эми сала берерде, кайра тартып алат. Таттуунун көп бөлүгүн жеп алат деп ойлойт ал ичинен. Чөнтөгү толтура момпосуй, бирок Калима эч ким менен бөлүшкүсү толугу менен…..

Борис Саченко: Нан

adabiyat

Нан (Белорусия) Бул окуяга көп болду. Согуш эми гана бүткөн кез эле. Апам каердендир бир нан алып келди. Аны колуна алып, узак тигилип тиктеди, колунда чындап нан – эч нерсе аралаштырылбаган, ундун өзүнөн жабылган буудай нанды кармап турганына ишенбей, акырын жыттап көрдү. Мештин отканасында бышырылган нан. Апам нанды жөн гана экиге бөлдү: бир бөлүгүн мага берди, экинчисин столдун үстүнө коюп, дасторкондун чекесин кайрып жаап койду. –Анысы Толикке, – деди апам. – Токойдон кайтса, жейт… Өзү тешени алып, картошканы түптөө үчүн чарбакка чыгып кетти. Курсагым аябай ачкан болчу. Апам берген нанды толугу менен…..

Питер Жойс: Тики

adabiyat

Тики (Замбия) “Мен Африкадагы эң бактылуу баламын, – деди кубанып Тики. – Эртең менин укмуштуу кубулуштарга бай күндөрүм башталат”. Сапарга чыгуусун ойлоп аябай толкунданды, себеби ал канча-канча жаңы нерселерди, көп окуяларды башынан өткөрөт да! *** Бул окуя өткөн жумада Кафунди агайы Чоң шаардан кат алган күнү башталган болчу. Албетте, бул сөз бир паста бардыгына белгилүү болду, себеби айылга анда-санда убакта гана кат келер эле, ар бир келген сайын ал чакан айылдын эли үчүн чоң окуяга айланчу… –Мен бу катты окуп көрөйүн, – деди Кафунди агай. Ал катты окуп жатканда ошол толугу менен…..

Нариман Сулайманов: Кичинекей жалбырак

adabiyat

Кичинекей жалбырак (Азербайжан) Кичинекей жашыл жалбырак жазгы бүчүрүн жарып чыкты. Ал шакта туруп, ааламга көз жүгүрттү. Эми гана уйкудан көз ачкан кыпкызыл күн кичинекей жалбыракка жагымдуу тиктеди жана анын үстүнө алтын түстүү нур таратты. –Сен кимсиң? – деп кызыксынып сурады кичинекей жалбырак. –Мен Күнмүн, – өзүн тааныштырды ал. –Менде жашоо, бүтүн ааламдын жылуулугу камтылган. Мени бардыгы күтөт. Баары мени өзүнүн жакшы, жакын досу деп билет. Кичинекей жалбырак жаркын жана нурдуу күнгө назар таштап, кубануу менен мындай деди: –Сонун! Демек, мен эч качан үшүбөйт экенмин да? Күн барган сайын бийиктикке көтөрүлөт, толугу менен…..

Насыпбек Асанбаев: Сыйкырдуу балта

adabiyat

Сыйкырдуу балта Илгери ашынган сараң бай болуптур. Ал байлыгынын ашып-ташып турганына карабай, малчыларынын акысын бербей картайганча иштетип, кийин карыганда кууп жиберчү экен. Мына ошол бай бир койчусун кырк жыл иштетип туруп, аягында чычкак улак бербей кууп жиберет. Айласы кеткен абышка ачуусу келип байдын үстүнөн казыга арызданат. Бирок, казы кедейге болушкандын ордуна байдын сөзүн сүйлөп жардынын өзүн айыпка жыгат. -Ушунча жыл сени багып келген байга ырахмат айткандын ордуна, ага доомат койосуң, – дейт ал. Натыйжада бечара абышканын он чакты коюн, музоолуу уюн, минген өгүзүн тартып алат. Ошентип абышка кемпири менен же толугу менен…..

Сулайман Рысбаев: Алтын баш

adabiyat

Алтын баш (Жомок) Бир адамдын жалгыз эркек уулу болуптур. Ошол уулу төрөлөрдө кайдан-жайдан экени белгисиз Албарсты кемпир келет да, толгоо тартып жаткан аялга: -Сен корпо, аман-эсен эркек бала төрөйсүң, – дейт экен ага, – ал балаң чоңойгондо чени жок тентек чыгып, эл караган бетиңерди жер каратат. Мындай баланын кереги жок десең, азыртан баш тарт, мен аны азыр эле тумуктуруп жок кыламын. «Куу баш өткөнчө туяк болсун десең өз азабың өзүңдө» – дейт. Абышка-кемпир Албарсты кемпирге жалынып-жалбарып, «Куу баш Курбанаалы» дегенче, тентек болсо мейли, балама тие көрбө» – деп жалынышат. Бала эсен-аман төрөлөт. толугу менен…..

Аман Нааматов: Эмне үчүн Айгүлдү эч ким мактаган жок?

adabiyat

Эмне үчүн Айгүлдү эч ким мактаган жок? (Балдар үчүн) Кошуна эки кемпир мейманга жөнөмөк болушту. –Чоң эне, мен да барам! – деди небереси кабагын ыйлап ийчүдөй бүркөп. Барасың чүрпөм. Жуунуп, кийинип даяр тур. Так секирип сүйүнгөн Айгүл камданып жатты. Ошол эле учурда кошунасынын да кичинекей Гүлнуру чоң энесине жардам берип жүрдү. Ал: «Мен да барам» – дебеди. Чоң энеси өзү кайрылды. Сенсиз куруп калам го. Мени менен мейманга барып кел. –Макул, чоң эне. Көп узабай эки кемпир жолго чыгышты. Боорсок, бышкан эт салынган баштыктар буруксуп жыттуу. Бара турган жери анча толугу менен…..

Аман Нааматов: Жаңы короз

adabiyat

Жаңы короз –Түү-тү! Тү-тү-тү-тү! Ата жем бергени тоокторун чакырып жатты. Тооктор короонун аягында алма бактын ичинде жайылып жүрүшкөн эле. Эң алды болуп балтактап чоң кызыл короз чуркап келди. Өмүрүндө жем көрбөгөн эмедей жерге чачылган жүгөрүнү аябагандай ач көздүк менен шакылдата чокуп жеп жатты. Бул сугалактыгы менен мекияндары келгичекти чачылган жемдин бирин калтырбай терип койчудай. Атамдын ачуусу келип маңдайындагы корозду колунда кармап турган чөйчөгү менен бир койду. ‒Түт! Өлүп кет, өлүп кеткир! Мекияндарын күтпөй сукулдап!.. Кызыл короз жонуна тарс бир тийген чөйчөктөн чочуп какылыктап уча качты да, анан кайра эле тооктордун толугу менен…..