Category: Интервью

Султан Раев: “Мен дүйнөнү да, адамды да таанып билдим деген күнү өз жаназаңды өзүң окуйсуң”

adabiyat

… уландысы Кыргыз эл жазуучусу, Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Султан Раев: “Мен дүйнөнү да, адамды да таанып билдим деген күнү өз жаназаңды өзүң окуйсуң” -Сиз кол бошобой турган жооптуу кызматтарда иштеп жатып, ушундай чыгармаларды жазганга кантип жетиштиңиз? -Кызык суроо. Кеп кызматта эмес деп айтар элем. Туура, чоң-чоң кызматтарда иштедим. Бирок чыгармачылыкка келгенде өзгөчө “режимим” бар. Чыгарманы күн болобу, түн болобу оболу мээмде жазам. Мен үчүн убакыт, мейкиндик деген түшүнүк жоголот. Бир жылдары эки жарым жылдай ишсиз үйдө отуруп калдым. Чындыгын айтайын, ушу аралыкта бир дагы чыгарма жазганым жок. Убактым толугу менен…..

Султан Раев: “Мен дүйнөнү да, адамды да таанып билдим деген күнү өз жаназаңды өзүң окуйсуң”

adabiyat

Кыргыз Республикасынын Эл жазуучусу, Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Султан Раев:   “Мен дүйнөнү да, адамды да таанып билдим деген күнү өз жаназаңды өзүң окуйсуң” -Сиздин алгачкы чыгармаңыз “Күн кармаган бала” жөнүндө собол таштайын дедим эле… Чыгарма 1985-жылы жарык көргөн экен. Сиз бул атактуу чыгарманы жаратканга чейин кандай адабий даярдыктан өткөнсүз, кантип такшалгансыз, кимдерди окугансыз, кайсы улуу жазуучулардын мектебинен өткөнсүз? -Ошол мезгилдин биз курактагы “мадыра баш жазуучуларына” дүйнөлүк классиктерден кийин эле, Айтматов, Жусубалиев, Гапаров өзгөчө кумир эле. Алардын таасиринде калып, аларды туурап жазган учурларыбыз да болду. Бир кызыктуу окуяны эске толугу менен…..

Талант эле талыкпас

adabiyat

Жадыраган жаздын ушул күндөрү улуу калемгерибиз Түгөлбай Сыдыкбековдун 110 жылдык мааракеси салтанаттуу түрдө өтүп жатат. Мындан отуз үч жыл мурда ак төөнүн карды жарылган күтүрөгөн күздө калемгерлердин бир нече мууну даам таткан, калемгерлердин бир нече мууну ак дасторкондун четинде олтуруп батасын алган Түкөмүн атактуу үйүнүн босогосун мен да кезектеги жолу аттаганым күнү бүгүнкүдөй эсимде. Болгон эле айырма бул жолу үйдө Асылгүл эне эмес биринчи кабаттагы чоң ашканада илинип турган ал кишинин чоң портрети тосуп алганы да күнү бүгүнкүдөй эсимде. Түкөм болсо калдайып мурдагысындай эле көрүнгөнү менен бир аз өзгөргөнү сезилип толугу менен…..

Рахим Карим: Мен тилмечтерди сокурларды жетелеген адамдарга окшоштурам…

adabiyat

Мен тилмечтерди сокурларды жетелеген адамдарга окшоштурам… Рахим Карим (Каримов) – өзбек- кыргыз- орус совет акыны, жазуучу, публицист, котормочу. 1960-жылы Ош шаарында туулган. Москвадагы М.Горький атындагы Адабият институтун бүтүргөн. КРнын Улуттук жазуучулар жана журналисттер союзунун мүчөсү. Орус тилдүү жазуучулардын эл аралык федерациясынын (Лондон-Будапешт) Кыргызстандагы расмий өкүлү. Евразия элдери Ассамблеясынын (Россия) Адабий кеңешинин теңтөрагасы. Россия Жазуучулар союзунун мүчөсү. Эл аралык «Алтын табуретка» сынагынын лауреаты, (БААУ). Кыргызстан. Эл аралык “Тилдер көп – дүйнө бирөө” сыйлыгынын лауреаты, (БААУ) Кыргызстан. Молдо Нияз, Эгемберди Эрматов атындагы республикалык адабий сыйлыктардын лауреаты. Философия илимдеринин ардактуу доктору (Марокко). «Туран» толугу менен…..

Кожогелди Култегин: “Алайкунун кымызын Анкарада ичсең бар-рбы…”

adabiyat

“Алайкунун кымызын Анкарада ичсең бар-рбы…” -Кожогелди мырза, маегибизди жакшы жаңылыктан баштасак. Кечээ жакында Муратбек Рыскулов атындагы Нарын облустук музыкалык академиялык драма театры “Шыпыргы өмүр” аттуу поэмаңдын негизинде спектакль коюп, ага Анкарадан ат арытып барып, өзүң катышканыңды окудук. Сурайын дегеним, адамга бир гана жолу берилүүчү өмүр – “асыл өмүр”, “баа жеткис өмүр”, “кымбат өмүр” деп сыпатталчу эле. Сен аны “шыпыргы өмүр” деп паска урганыңдын себеби эмнеде? -Оболу мен акын катары Туу менен Шыпыргыда кандайдыр бир окшоштук ассоциациясы, ошол эле кезде кандайдыр бир каршылаштык ассоциациясы бар экенин байкаган элем. Туу бийикке, көккө толугу менен…..

“МАНАС ДУХтун” духундагы маек

adabiyat

2020-жылдын 6-ноябрында саат 11:00дө “Манас” жана Чыңгыз Айтматов улуттук академиясында (Бишкек шаары, Раззаков көчөсү 8/1, 8/2 (Ж.Бөкөнбаев көчөсүнүн кесилишинде) Жедигер Саалайдын жаңы “МАНАС ДУХ” китебинин бет ачары болот. Буга байланыштуу автордун Айнура Майрамбек кызы менен болгон маегин назарыңыздарга тартуулайбыз:   Айнура:  – Жедигер агай, жаңы китебиңиздин чыгышы менен куттуктайм! Бир эле учурда Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун Конституциялык палатасынын судья-катчысы жана ошол эле учурда чыгармачылыгыңызды таштабай кошо ала жүргөнүңүз чынында мактоого арзыйт. Китепти колго алганда эле көп окурмандын суроосу “Эмне үчүн “МАНАС ДУХ”?  “Дух” деген сөздү нукура кыргыз тилинде жазса болот толугу менен…..

Нурлан КАЛЫБЕКОВ, КР Улуттук жазуучулар союзунун төрагасы: «Саясат – бийлик, бийлик – акча, акча – жакшы жашоо деген түшүнүк калыптанып калды»

adabiyat

– Отуз жылдан бери не деген замандарды, не деген опурталдуу окуяларды башыбыздан өткөрдүк. Кыргыз адабияты ушунун баарын чагылдырып бере албай жаткансыйт? – Ооба, коомду чагылдырып жазган мыкты роман болобу, повесть, аңгеме болобу, классикалык үлгүдөгү чыгармалар жокко эсе болуп жатат. Атуулдук ырлар, замандын оош-кыйышына болгон ички протесттер жазылып, поэзияжанры өз жүзүн көрсөтүп келе жатканы менен кара сөз жанры аксап калды. Ал тургай ушул чакчалекей заманды чагылдырчу сатира жанры таптакыр жоголду. – Бул кризистин себеби эмне? – Мунун себеби келип эле каражатка такалат. Мисалы, таланттуулардын көбү азыр чыгармачылыкты хобби катары пайдаланып, баш-оту толугу менен…..

Алик Акималиев: Менде генийликтин жерпайы бала чагыман эле бар болчу.

adabiyat

Эч жасалмасы жок, турган-турпаты менен акын Алик Акималиевдин ар бир маеги окурманды өзүнө тартып алат. Окуган сайын окугуң келет. Аттиң, көзү тирүү болгондо дагы далай кызыктуу маектерине, ырларына күбө болот элек. 2011-жылы Мамат Сабыров менен кызыктуу маектешүү болгон экен. Окурмандардын эсине кайрадан бир салып коюуну туура көрдүк. Алик Акималиев: Менде генийликтин жерпайы бала чагыман эле бар болчу. -Алик, “Мен – ырдын падышасымын” деп айтып каласың. Үйдүн да падышасысыңбы? -Жок, үйдүн падышасы эмесмин. Эч бир акын үйгө падыша боло албайт. -Эмне үчүн? -Себеби, үйдө каныша бар да. Алар сени жеңип коюшкан. толугу менен…..

Айдарбек Сарманбетов: “Адабиятты булгабоо керек, жазган соң мыкты, жаңы чыгарма жазуу зарыл…”

adabiyat

Айдарбек Сарманбетов: “Адабиятты булгабоо керек, жазган соң мыкты, жаңы чыгарма жазуу зарыл…” adabiyat.kg сайты кат куржунуна келип түшкөн акын-жазуучулар менен болгон мыкты маектерди эскерүүлөрдү, окурмандарга тартуулап келет. Жазуучу, котормочу Айдарбек Сарманбетов агайыбыздан келген Олжобай Шакир менен болгон маегин окурмандарга сунуштайбыз. –Айдарбек байке, соңку жылдары абыдан өндүрүмдүү иштеп атат көрүнөсүз. Китептериңиз чыгып, чыгармаларыңыз башка тилдерге которулуп, өзүңүз да түрк тилдүү элдердин көрүнүктүү жазуучуларын кыргызчага оодарып, айтор, алыс-жакын боордош элдердин адабият өкүлдөрү менен тыкыс алака мамиле түзүүгө жасаган аракеттериңизге салабат. Кепти ошол жааттан баштап берсеңиз… -Ооба, көптөн бери ой багып жүргөн “Жанбүдөө” толугу менен…..

Айнагүл Базарбаева: “Ырды булуттун үстүндө олтуруп жазгым келет…”

adabiyat

Жан толгоо Акын жана журналист Айнагүл Базарбаева: “Ырды булуттун үстүндө олтуруп жазгым келет…” – Айнагүл, кыргыз поэзиясына 90-жылдардан кийин келген жаңы толкундун агымында сен да бар элең. Бирде көрүнүп, бирде көрүнбөгөн Саманчынын жолундай болуп кайда жүрөсүң? – Балким, адабият айдыңында көрүнүп-көрүнбөй жүрүшүм мүмкүн. Бирок, өз казанымда өзүм кайнап эле келатам. Бир кездери мамлекеттик кызматтарга да аралашып кеткенимди жашыра албайм. Саясат биз үчүн эмес экен. Ыр жазгандардын, дегеле чыгармачыл адамдын жан дүйнөсү эркин болуусу керектигин өзүң жакшы түшүнөсүң да. Ойлоп көрсөм, бизге окшогондорго гезитте, болгондо да же адабий же маданий гезитте толугу менен…..