Category: Дасмия

Гүлзада Станалиева: Түндөгү чыр

Жазуучулар Союзу

Каныштын күйөөсү менен көлгө келгенинин экинчи түнү. Ушул эки түн теӊ буларда уйку жок. Кечээ саат түшкү бирлерде келип түшүшкөн.  Анан дароо эле жатар жер таап, буюм-тайымдарын жайгаштырып, көлгө түшүп келишти. Көлдүн ызы-чуу жээгинде бири-биринен алаксымыш этишти. Сыртынан караган бирөөгө бул экөө өтө эле ынтымактуу, бири-бирине сыпаа жуптар болуп көрүнөт. Алтургай, экөөнүн мамилеси сууган сайын, сыртынан экөө тең бири-бирине акырын сүйлөгөнгө өтүшкөн. Шаардан чыкканда, көлдө ачык сүйлөшүп аларбыз дешкен эле. Эми мына экинчи күндү карытып, түндө керебеттин эки четинде бири-биринин дем алганын тыңшап уйкусуз жатышат. Саат канча экени белгисиз. Каныш толугу менен…..

Абдиламит Матисаков “ТАНДЫР”

Жазуучулар Союзу

“Тандыр” (Апамдын жаркын элесине) Апамды көргөнү алыстан ат арытып келген тууган-туушкандарыбыздын да, айыл адамдарынын да аягы үйүбүздөн узакка үзүлбөдү… Апам бак ичиндеги сөрүдө. Астында калың төшөлгөн жумшак төшөк. Көргөнү келгендер менен баш ийкеше, жылуу учурашат. Жакшы элесиңби? Өткөндөгүгө караганда саал өңүң да түзүк, догдурдун колунда көп болдуң да. Берген дарылары деги жага турганбы? Дарт дабасын ошолор билчү эле, эмне дешет?.. Апамдын көңүлү айнып, жаны сыздап жатканын туюп атышкандай, жүздөрүндө кейиштин изи калып, узаткан суроолору аяр, ары жумшак. Тегеректей олтуруша калып, оозунан кеп чыкса илип алышып, баш ийкей коштоп олтургандарга апам толугу менен…..

Бейшебай Усубалиев: Бешик, же дил акыны

Жазуучулар Союзу

Бешик, же дил акыны (эссе) Азыркыларды билбейм, биз баарыбыз эле бешикте чоңойдук. Андыктан биздин үнүбүз чыкканда, апабыз чуркап келип, колун бешикке тийгизер замат, ушуну эле күтүп жаткансып тып басылган чыгарбыз, анан акырын жай терметип киргенде, магдырап уйкуга кеткендирбиз. Азыр мен ушинтип элестетем. Бирок рух бешигимди жакшы эле билем. Ал кичинекей кезимде бирде көзүмдү бакырайтып, бирде коркконумдан бүрүшүп уккан жомокторум, кийин өзүнчө эле бир ажайып дүйнөгө ээрчитип кеткен окуган китептерим эле. Ошол рух бешигимдин бири Гүлсайра эженин чыгармалары болчу, мен анын рух бешигине канча жашымдан термеле баштаганымды билбеймин, бир билгеним – мен толугу менен…..

Самат Уранкай: Базар дүйнө

Жазуучулар Союзу

Базар – дүйнө “Жол… жол… жол! Жылып коюңуз, өтүп кетейин. Жол! Жол!”- деген тачкечилер такымды шылый, биринин артынан бири шашыла өтөт. Жылыга ушул маалда Дордой базарынын соодасы кызыйт. Жаңы окуу жылына даярдык көрүү үчүн балдарын ээрчиткен ата-энелер, менчилеп ээрчитпей “эндей”, жалкы келип, таңдан бери таманы тешиле кыдырып жүргөндөр оголе көп. -Ак көйнөктөр канчадан?.. -Шымды да сизден алсак канчага бересиз?.. -Бизде тигилгенби? -Мындан чоңу барбы?.. -Баасын түшөсүзбү? -Жол, жол! Өтүп кетейин… -Жол!.. Сооданын жолун тапкандар, жол сураган тачкечилер, балдарын байпагынан баш кийимине чейин кийинтип, бакытын тилеп, мектепке берип, түбөлүгүн түздөөгө, жолун түптөөгө толугу менен…..

Мехмет Акиф Эрсой: Чанаккале шейиттерине

Жазуучулар Союзу

Мехмет Акиф Эрсой – (20.12.1873 – 27.12.1936) түрк акыны. Ветеринар, педагог, эл өкүлү, котормочу кызматтарын аркалаган. Түркия Республикасынын Гимнинин автору. М.А.Эрсой 1873-жылы Стамбулдун Фатих районунун Сарыгүзел махаллесинде туулган. Алгачкы ырларын мектепте окуп жүргөндө жазган. 1889-1893-жылдары ветеринардык колледжде окуп, 1906-1907-жылдары айылдык мектепте сабак берген. 1908-жылы египеттик акындардын ырларын которуп жарыялаган. “Себилүррешад” журналынын башкы редактору кызматын аткарган. 1913-жылы ветеринардык кызматтын директорунун орун басарлыгынан кетип, адабият менен алектенген. Түрк, арап, перс жана француз тилдерин жакшы билген акын 1925-1936-жылдары Египеттин Каирдеги “Жамиатүл Мысыриййе” университетинде түрк тили жана адабияты сабагынан дарс окуган. 1930-жылдары боордун циррозу толугу менен…..

Бактыбек Максүтов: Каргашалуу түн

Жазуучулар Союзу

Каргашалуу түн (аңгеме) Акылбек үй-бүлөсү менен мурдагы колхоздун кыркын сарайына көчүп келип, акысын алып, кышында ар кимдин жылкысын багып жүргөнүнө быйыл үчүнчү жыл болду. Күндүз жылкыларды жайытка чыгарып жибергени менен түнкүсүн такай жанында болуш керек. Ит-куштун колдон талашып турган учуру. Ал бүгүн да адатынча жылкыларды жайып коюп, үйдөй чоң кара таштын далдоосунда отурду. Бутуна калың чокой, ичинен жылууланып, сыртынан тон кийгенине карабай, түнкү ызгаарлуу суукка кайыгып баратты. Мурда даярдап койгон отундан жагып, жылынды. Ай сүттөй жарык. Жылкы жаныбар кыштын кыраан чилдесине карабай аяздуу суукта калың карды тээп, астынан тоют таап толугу менен…..

Абдыжалил Бетегеев: Бир ордумда моло таштай селейип, Көөдөнүмдү уулап турдум чылымга.

Жазуучулар Союзу

Бабаларым (Улуу кыргыз) Улуу көчтүн башаты бабаларым, Ат жалында атырып талаа таңын. Урпактардын уучтап уюткусун, Бапестеген барчындай балапанын.   Жеңиштериң желбиреп байрагыңда, Эрдиктериң тамырлап айбатыңда. Жоолашканды жапырып жагалмайдай, Сан кылымды сапырып айдагыңда.   Түгөнөөрдө түтөгөн түгөнбөгөн, Шамалды да азоодой жүгөндөгөн. Жашык жандай жашытып булуттарды, Жылдыздарды жылкыдай түгөлдөгөн.   Доор тамырын үч кылдай дирилдетип, Көктө күндөй көөдөнүн күлүңдөтүп. Касына да кымындай зыяны жок, Калпагындай пейили, дили тетик.   Улуу тоонун бүткөндөй мөңгүсүнөн, Айкөл Манас урпагы өң түсүнөн. Алты айланып ааламды таба албасмын, Кыраан калкты өзүңдөй жер жүзүнөн.   Бир ууч журтпуз толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Жеймс Жойс жөнүндө

Жазуучулар Союзу

Жеймс Жойс ***** Дүйнөлүк адабияттын тарыхында чыгармалары жогорку математиканын сабактарындай татаалдашкан жазуучу Жеймс менен институтта окуп жүргөнүмдө тааныштым. Адегенде ага анча тишим өтпөдү. Ошого карабай көшөрүп улам-улам окуй бердим. «Эмнеге эле досторум ага тамшанып шилекейлери куюлат?» – деп ойлодум. Жойстун чыгармаларын иликтеген адабий, илимий эмгектерди таап окудум. Анын ыкмасын түшүнүүгө аракет жасадым. Ошондо гана «аң-сезим агымынын» сырлары ачыла баштады. «Сүрөтчүнүн жаш кездеги портрети» менен «Күн автопортретин тартып бүтө элек» деген эки чыгарманы салыштырып көрдүм. Ошондо Кубат Жусубалиевдин адабий башаты кайда жаткандыгын баамдадым. ***** Жойс дүйнөнүн миң сырдуу катмарын көркөм чыгармада чагылдырууга бел байлаган. Бир толугу менен…..

Чоро Думанаев: Чыйыр

Жазуучулар Союзу

Чыйыр Кесибим актер болгон соң адам табиятын изилдегенге туура келет. Адам табиятына үстүртөн эмес, астыртан үңүлүп кирип, анан анын ааламына саякат жасап, карууну казык кылып мээнеттенгенде гана жыйынтык чыгат. Менин максатым ошол. Анткени, мен актермун. Ааламда ыйык сезим жашаган үчүн ташбоорлукка – боорукерлик, ич тарлыкка – кең пейилдик, катаалдыкка – жумшактык каршы күрөшүп, бизди аман сактап келатпайбы! Искусстводо жасалмалуулук деген жат көрүнүш. Искусство – жүрөктүкү! Демек, жүрөктөн чыккан нерсе, жүрөккө жетет. Ушул нерселерди мектепти аяктап жатып ойлондум бекен!? Жок, акылыма келген эмес. Бул алтымыштагы кишинин акылы менен айтылган сөз. Тек, бир гана нерсени жазганбай айталам, ушул ойлорду ошол жалындуу куракта жүрөгүм аркылуу толугу менен…..

Сайдимар Султанмурат: Мынча башты, бу буттар кайда алпарат?

Жазуучулар Союзу

Ата-Журт Ата-Журт, – Ал жеңиндей чапандын. Жылуу кылат, Кийсе колу апамдын!   Ата-Журт, – Ал өзүндөй чапандын. Улуу кылат, Кийсе бою атамдын!   Ата-Журт, – Ал очогу апамдын. Күйүп турган, Карегинде атамдын! Жарык кылган, – Жүрөгүн кең ааламдын.   Мен да бармын Көчтө бармын, Бирок кайсыл сабында? Айткан “Дарвин”, “Балким тегим маймылда…”   Көчтө келем, Бирок кайсыл тобунда? Айткан Эгем, Ыйык Ислам жолунда!   Көчтө баары, Чабалы да, даңкы да. Мен да бармын, Кумурска-аары сабында…   Жарык көлөкө Күлкүсүнөн Нур жаркыса бөбөктөрдүн. Андан чындык, мен адилет өзөк көрдүм! … Өмүр толугу менен…..