Tag: Эссе

Данияр Исанов: Изденүү

Жазуучулар Союзу

Данияр Исанов Изденүү (Эссе) Агезде мен Күн менен кошо туруп, Күн менен кошо жатчумун… Күндүн мурду көрүнөөр замат өзүмдү Күнгө аманат катары табыштап жатып: –Оо, Улуу Күн! Бүгүнкү күнүм кандай өтөрү өзүңө гана маалым. А мен болсо ишке жөнөдүм. Кечке чейин мени эсен-соо сактап, Түнгө тапшыр! А Түн экөөбүз эзелтен сырдашпыз. Мени кечиргей экенсиң! Оокат деп жүрүп, сени менен сырдашканга эч убакыт табылбайт! Аман болсок, далай ирет сырдашаарбыз! – деп өзүмдү түндө жаткан деңиздин жээгине калтырып коюп, жумушка ашыгам. Анан керелден-кечке иш деп атып, убакыттын кандай учканын аңдабай калчумун. Качан толугу менен…..

Данияр Исанов: Менин бир эле диним бар. Ал менин – абийирим!

Жазуучулар Союзу

Сага (Эссе) Турмушта сагыныч болбосо, анда адамдар бири-биринин баркын билбей калышмак. Көпчүлүк адамдар: «сагынычтан өткөн азап барбы, адамды санаага салып саргайтып жиберет» – дешет. А мен тескерисинче, сагынычтан жашарам. Жаша түбөлүк сагыныч! * * * «Күтүүдөн өткөн азап барбы?» – дешет айрымдар. Жакын адамыңды сабыркап, санаага малына күткөндүн өзү канчалык рахат экенин айрымдары баамдабай калышат окшобойбу. Күтүү да, сагыныч сыяктуу жакыныңдын караанын алда канча аруу көрсөтө турган көрүнүш экенин эске түйө жүргөн дурус… * * * «Кудай кайда, барбы?» – деп бир канча ирет жаным кейигенде жаратканга акаарат айтып алган толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Сабырдуулук

Жазуучулар Союзу

Сабырдуулук * * * Кудай Тааланын токсон тогуз атынын бири – сабыр. Демек, сабырдуу болуу – актыкка жетүүчү жолду тандап алуу. Биз барга да, жокко да, ачка да, токко да сабыр-канаат кылуу менен адамдык аброюбузду түшүрбөй жүрүп ийгиликтерге жетишебиз. Бекеринен ата-бабаларыбыз: «Сабыр түбү сары алтын»,– деп айтпаган чыгар. Сабырдуу адам көп нерсеге жетишет. Оор басырыктуу, токтоо болот. Бирөөгө ойлонбой туруп сөз бербейт. Кызуукандыкка алдырбайт. Ушак-айың сөздөргө алынып кетпейт. Бирөөлөрдүн артынан кыянат сүйлөбөйт. Көп нерсеге кечиримдүү болот. * * * Сабыр күтпөй жашагандарды бесабыр, сабыры жоктор, сабырсыздар деп коюшат. Андайлар ар кандай кесепеттерге дуушар болушат. Кыял-жоругу жүрүп олтуруп жеңил толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Адабият институту

Жазуучулар Союзу

Адабият институту * * * Насип буйруп Москвадагы Адабият институтунда окуп калдым. Башка окуу жайларда кандай экендигин билбеймин, бизде жумасына бир күндү «чыгармачылык күн» деп койчу. Бул күнү жалаң семинарда бири-бирибиздин ырларыбызды талкуулап өткөрчүбүз. Кемчилдиктерибизди аябай бетке айтар элек. Ачуу сындарга чыдабай ыйлаган күндөрүбүз да болду. Мындан сырткары айына үч-төрт жолу шаардын театрларына кирүү үчүн ар бирибизге бекер билет таратып берчү. Кап, ошондо кийинчерээк драма жазарымды билсем, бир да билетимди күйгүзбөй спектаклдерге барып турмакмын. Ошондой болсо да шаардагы дээрлик бардык театрлардын босогосун аттап, чыгармачылык дем-илебин туюп калганыма азыр ичимен сыймыктанам. Көз алдыман Чоң театр, МХАТ, Пушкин, толугу менен…..

Данияр Исанов: Санаа мени саргайтса – сагыныч мени жашартат

Жазуучулар Союзу

Санаа мени саргайтса – сагыныч мени жашартат (Эссе) Санаа мени саргайтса, сагыныч мени жашартат… Санаасын да, сагынычын да жерибейм. Балким, мени ушул эки нерсе эсиме келтирип, ар таңда Улуу Жолго – Улуу Милдет жүктөп туруп, анан адам бол деп алыска узатып турганындадыр!? *** Санаа – чабыттап учкан кыялым… Кай жерге беттеп учат, кайдан токтойт – муну элестетүүнүн өзү коркунучтуу. Санаа токтогон күнү өмүр бүтчүдөй туюлат. Убайым жеген адам өзү үчүн да, өзгөлөр үчүн да кам көрөт! *** Санаа тарткандардын дили карайганын көрбөдүм. Санаа – жашоодон тыянак чыгарчу бүтүмдөй. Андыктан сабалап уч, толугу менен…..

Бейшебай Усубалиев: Бешик, же дил акыны

Жазуучулар Союзу

Бешик, же дил акыны (эссе) Азыркыларды билбейм, биз баарыбыз эле бешикте чоңойдук. Андыктан биздин үнүбүз чыкканда, апабыз чуркап келип, колун бешикке тийгизер замат, ушуну эле күтүп жаткансып тып басылган чыгарбыз, анан акырын жай терметип киргенде, магдырап уйкуга кеткендирбиз. Азыр мен ушинтип элестетем. Бирок рух бешигимди жакшы эле билем. Ал кичинекей кезимде бирде көзүмдү бакырайтып, бирде коркконумдан бүрүшүп уккан жомокторум, кийин өзүнчө эле бир ажайып дүйнөгө ээрчитип кеткен окуган китептерим эле. Ошол рух бешигимдин бири Гүлсайра эженин чыгармалары болчу, мен анын рух бешигине канча жашымдан термеле баштаганымды билбеймин, бир билгеним – мен толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Жеймс Жойс жөнүндө

Жазуучулар Союзу

Жеймс Жойс ***** Дүйнөлүк адабияттын тарыхында чыгармалары жогорку математиканын сабактарындай татаалдашкан жазуучу Жеймс менен институтта окуп жүргөнүмдө тааныштым. Адегенде ага анча тишим өтпөдү. Ошого карабай көшөрүп улам-улам окуй бердим. «Эмнеге эле досторум ага тамшанып шилекейлери куюлат?» – деп ойлодум. Жойстун чыгармаларын иликтеген адабий, илимий эмгектерди таап окудум. Анын ыкмасын түшүнүүгө аракет жасадым. Ошондо гана «аң-сезим агымынын» сырлары ачыла баштады. «Сүрөтчүнүн жаш кездеги портрети» менен «Күн автопортретин тартып бүтө элек» деген эки чыгарманы салыштырып көрдүм. Ошондо Кубат Жусубалиевдин адабий башаты кайда жаткандыгын баамдадым. ***** Жойс дүйнөнүн миң сырдуу катмарын көркөм чыгармада чагылдырууга бел байлаган. Бир толугу менен…..

Дүйшөн Керимов: Төкө

Жазуучулар Союзу

ЭССЕ * * * Ал ар дайым түшүмө кирет. Бу жарык дүйнөгө мени жараткан, алпештеп өстүрүп коюп, а өздөрү жапжаш кездеринде эле жер алдына кете беришкен кайран ата-энем Касый менен Батыштан, эзели өз атымды атабай, өңүмө карап, “Сарыбайым…” деп опсуз эркелетип, 85 жаш курагына дейре басып жүрүп жашоодон көчкөн чоң атам Керимден да көбүрөк түшүмдө кездешчү жашынан жайраган  бир боор карындашым Бейшегүл, экинчиси ушул – таякем Төлөгөн. Неге, неге дейм… Балким бул кандаштыктын, тууган арасындагы жакындыктын өзүнчө бир сыры, жышаанасыдыр деп ичимден сыза, кусалана өзүмдү жооткотом, байма-бай куран окуйм. А толугу менен…..

Сагын Акматбекова: Кыргыз жазуучуларынын ичинен эң бактылуу жазуучу Кубатбек Жусубалиев (эсселер)

Жазуучулар Союзу

Ай күнөөлүү … Албетте, Ай күнөөлүү. Биз, адамдар, жаңылыш иш кылганда күнөөнү эч качан өзүбүздөн издебейбиз. Көбүнчө башкаларды күнөөлөйбүз. Ошол сыяктуу мен да өзүмдү күнөөлөбөй, Айды күнөөлөп жатам. Албетте, Ай күнөөлүү. Чачырап терезеден тийип турган. Айдын жарыгы эле жетет деп ошон үчүн чырак жакпай отурганбыз. Өзүмдү күнөөлөгөндөн коркуп, айды күнөөлөдүм. (Сыртымдагы мен ичимдеги мага: “сен күнөөлүү!” – десем эле күнөөнү шак мойнуна алганы турбайбы). Айтылбай турган сөздөрдүн айтылып, ачылбай турган сырлардын ачылып кетишине… Албетте, Ай күнөөлүү. Сентябрь, 1999 “Мне боль причиняет воздух…” “Мне боль причиняет воздух. Сердце. И даже шляпа!” толугу менен…..

Михаил Пришвин: Атак-даңкка жетүү өлүмгө жеткенге окшош

Жазуучулар Союзу

Атак-даңкка жетүү өлүмгө жеткенге окшош (Эссе) Жаратылыш колтугунда көйкөлгөн тунук көл жатат. Анын күзгүсүнөн асман көрүнөт, тоо көрүнөт, токой көрүнөт. Адам өзү бутуна турганы аз келгенсип, күзгүнү ала туруп, андан өз сүрөтүн тааныйт. Ит күзгүдөн өзүн көрбөйт, башка итти көрөт. Күзгүдөн өзүн көрүп, өзүн түшүнгөн адам гана болсо керек. Маданият тарыхы ошол адам күзгүдөн көргөндөрүн айтып бергенден турат. Адам күзгүдөн дагы эмнелерди көрөт – биздин келечек бүтүндөй ошого байланыштуу. * * * Жазуучудан «чыгармачылыгынын сырын» суроо, менимче, текеден сүт сураганга тете. Текенин милдети – эчкини сүйүү, а сүт берүү – толугу менен…..