Category: Публицистика

Үмүт Култаева: Карыя наркы – калыстык

Жазуучулар Союзу

Карыя наркы – калыстык (Б.Мурзубраимовдун “Элдин келечеги өзүнүн жана аны ээрчите билген лидерлердин колунда” макаласын окуганда …) Кылым карыткан кыргыз элинде карыянын наркы анын калыстыгы менен бааланган. Чындыкты айтып турган кыргыздын аксакалдары калбай калгандай абалда турганыбызда, академик Бектемир Мурзубраимовдун “Эркин-Тоо” газетасынын 13-октябрдагы санына чыккан макаласы булуттан чыккан айдай эле болду окшойт. Аны окуп, тайманбай чынын айткан, эмгекти так баалаган калыс карыядан элибиз кур эмес экендигине кубандым. Маалымат сели каптаган азыркы доордун опурталдуу өнүгүү тенденциясынын таасириби же кутумчулук кыргыздын канындабы, бийлик менен элдин ортосундагы мамилеге бүлүк салган пикирлер кийинки кезде жаандан толугу менен…..

Исамидин уулу Бектурали: Айтпаса ким билет, жасабаса ким көрөт…?

Жазуучулар Союзу

Айтпаса ким билет, жасабаса ким көрөт…?  Кылымдын кыйыр жолунда кылычтын мизине, найзанын учуна, жебенин огуна, душмандын сүрүнө, наадандын запкысына, узуну канча болсо, туурасы да ошончо болушун каалаган державалардын кысымына карабай улуттун улуулугун даңазалап, ушул күнгө чейинки урпактарга урабай жетип келген тилибизге жүз ыраазы, миң таазим кылам. Жанын садага чаап, тилибиз үчүн тике туруп өлүмдү тосуп алган аталарыбыздын арбагы, руху бизден ыраазы болсун, бирок бул айтканга оңой болгону менен аткарууга келгенде опол тоодой оор, нар төөгө жүктөсөк араң көтөрө алгыс жоопкерчилик турат. Албетте, ар жылы эле тилибиз үчүн миңдеген суммалар, балким толугу менен…..

Зинакан Пасаңова: Залкар акындын музасы, акын жана романист Меңди Мамазаирова 80 жашта

Жазуучулар Союзу

Залкар акындын музасы, акын жана романист Меңди Мамазаирова 80 жашта Белгилүү акын-жазуучу, драматург, Кыргыз Эл акыны Менди Мамазаирова эженин кыргыз адабиятында өзгөчө орду бар. Залкар талант Жолон Мамытовдун музасы, татыктуу жары жана акындын адабий казынасынын мураскору болуу милдети эженин жеке чыгармачылыгын арткы планга сүрүп коюшу мүмкүн эле. Бирок, оргуштаган талант менен чыгармачылык эргүү Меңди эжеге тынчтык бермек эмес. Көөдөндү ургулаган жаратмандык ышкы, турмуштун миң тамырынын сокконун туйган сезимталдык, сергек эс-акыл жана профессионал инсандардын ордосуна жаштайынан аралашып калуу тагдыры кыргыз адабиятына таланттуу калемгерди берди. Меңди Мамазаирова кыргыз окурмандарына 70-жылдары тааныла баштаса, ошол убакыттан бери көркөм сөз өнөрдүн жүгүн моюбай көтөрүп, калемгерлердин сап толугу менен…..

Эрлан Жумагазиев: «Улуу мурас» – улуттук өзөк менен замандын талабын айкалыштырган китеп

Жазуучулар Союзу

«Улуу мурас» – улуттук өзөк менен замандын талабын айкалыштырган китеп Элдик оозеки чыгармачылыкты изилдөө, жыйноо, топтоо, басмадан чыгаруу бүгүн эле баштала калган жери жок. Айталы, XIX кылымда «Манас» эпосун эң алгач кагазга түшүргөн казак Чокан Валихановду, ошол эле кылымда кыргыздын элдик чыгармаларын топтоого эмгек сиңирген немис Василий (туулганда коюлган аты Фридрих) Радловду, XX кылымдын башында кыргыз жеринде элдик чыгармаларды жазып алуучулар ийримин түптөгөн башкыр Каюм Мифтаковду, Сагынбайдын артынан сая түшүп жүрүп, сан-миң саптуу «Манасын» кагазга түшүрүп алган Ыбырайым Абдрахмановду, XX кылымдын башында кыргыз жерине келип, азыр аты аңызга айланган андагы эчен толугу менен…..

Гүлзада Станалиева: Мурза Гапаровдун Сакы бабасы

Жазуучулар Союзу

Сакы баба, Зардалы жана Айгүл гүлү  Мурза Гапаровдун нойгут уруусунан чыккан түпкү бабасы Сакынын тарыхын изилдейм деген изги максаты, тилекке каршы, ишке ашпай калган экен. Анын сценарийи менен тартылган “Бабалар өрөөнү” аттуу тасмасы ошол Сакы бабасынын атына багышталгандай. Буга тасмадагы баш каарманынын атын Сакы деп атаганы да айгине. Эмесе, биз Мурзакенин жаркын элесине арнап, жазуучу ушунчалык аздектеген Сакы бабасы туурасында, Зардалы туурасында жана керемет гүл Айгүл туурасында азыноолак кепке өтөлү. Кашкардан Зардалыга, Зардалыдан Ноокатка чейин… Мурзакенин түпкү атасы болгон Сакы баба, уламыштарга караганда, жакын тууган-туушкандары менен Кашкардан келип, алгач Ысык-Көл аймагын толугу менен…..

Тыныстан Темиржан уулу: Мен муну азыр да түшүнбөйм

Жазуучулар Союзу

Мен муну азыр да түшүнбөйм Мен анда 4-5-класста болсом керек. Айылдаш бирөө үйлөнүп, шаардан бир топ коноктор келген. Үлпөт тойдун шаан-шөкөтүн бир аялдын чыйылдаган үнү бузду. Шаардан келген коноктордун бири экен. “Кызым, кызым” деп, жоолук учуна көз жашын аарчып алып, эне тооктой ары-бери кокуйлап басып жүрөт. Биз анча түшүнө бербей, тиги аялдын чөлдүк акцентине (Алайлыктар Оштун тегерегиндеги ысык аймактардын баарын чөл дейбиз) күлкүбүз келип, жардана карап турабыз. Аялдын же мас экени, же соо экени билинбейт, “кызым, кызым” деп эле чыйылдаганы-чыйылдаган. Көрсө байкуш неме ызы-чууда жанатан бери кызын таппай жүрүптүр. “Кайда толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Сабырдуулук

Жазуучулар Союзу

Сабырдуулук * * * Кудай Тааланын токсон тогуз атынын бири – сабыр. Демек, сабырдуу болуу – актыкка жетүүчү жолду тандап алуу. Биз барга да, жокко да, ачка да, токко да сабыр-канаат кылуу менен адамдык аброюбузду түшүрбөй жүрүп ийгиликтерге жетишебиз. Бекеринен ата-бабаларыбыз: «Сабыр түбү сары алтын»,– деп айтпаган чыгар. Сабырдуу адам көп нерсеге жетишет. Оор басырыктуу, токтоо болот. Бирөөгө ойлонбой туруп сөз бербейт. Кызуукандыкка алдырбайт. Ушак-айың сөздөргө алынып кетпейт. Бирөөлөрдүн артынан кыянат сүйлөбөйт. Көп нерсеге кечиримдүү болот. * * * Сабыр күтпөй жашагандарды бесабыр, сабыры жоктор, сабырсыздар деп коюшат. Андайлар ар кандай кесепеттерге дуушар болушат. Кыял-жоругу жүрүп олтуруп жеңил толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Саади

Жазуучулар Союзу

Саади  * * * Саадини замандаштары: «Чыгыштын булбулу» – деп аташкан. Анткени анын казалдары өтө ыргактуу, музыкалуу келгендиктен калк арасында обонго салынып ырдалып, кеңири таралган. Ыры ырдалбаган бир дагы оюн-зоок, элдик майрамдар өткөн эмес. Казалдарынын негизги темасы эки ашыктын сүйүүсү. Оттуу сезимдерди шурудай тизген көркөмдүгү, кынтыгы жок чеберчилиги акынды эң бийик даражага көтөрүп турат. Анын кырк жашка чейинки жазган казалдары «Куллият» деген жыйнагына топтолгон. Бул китеп махабатка арналган улуу эстелик. «Азабым көрүп кош көңүл эгер карасаң, анда мен кантип жан дүйнөм жыргап жай табам? Күзгүдөн сулуу жүзүңдү тиктеп көрөсүң, түшүнгүн бирок ашыктар шорго толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Көл толкуну

Жазуучулар Союзу

Көл толкуну “Көз жетпеген көктүгүңдүн үстүндө, Күнөөсү жок толкунуңду сагынам”   Айлык сапар кетсең дагы агылып, Жүз көрүшөр ырыстуу күн табылып. Жыл айланбай кайра келем кайрылып, Ысык-Көлдү жан боорумдай сагынып… (Алыкул Осмонов) *** Онду бүткөндө журналист болот элем, акын болот элем деп, Кыргыз улуттук университетинин филфагына тапшырып, жакшы эле келатып, төртүнчү сынактан кулап калдым. Бир жыл орто мектепте улук пионердик жетекчи болуп иштеп, кийинки жылы Пржевальск педагогикалык университетинин литфагына тагдыр буйруп өтүп кеттим. Өтүүмө мектептеги менин мурдагы класс жетекчим, орус тили мугалими, кадимки Чыңгыз Айтматовдун кайнежеси Анипа Урматова эже түздөн-түз толугу менен…..

Элмирбек Иманалиев: Жабылуу аяк

Жазуучулар Союзу

Жабылуу аяк Атам совхоздо жумушчу болуп көп жыл иштеген. Таң менен кетип кеч менен келет. Иштен келгенче сагынчумун. Бир күнү атамды ээрчип ыйладым эле, атам мага кылчайбастан кетип калды. Апам мени жонуна көтөрүп сайдагы сууну жээктеп, бир өйдө, бир ылдый басып сооротуу менен алек. Болушунча кежирлендим окшойт. Бир убакта мени жонунан түшүрүп, намазга жыгылгандай колун бетине төшөп: «анда мен өлдүм»,-деп чөк түшүп жатып калды. Болбой эле чапкылап атып «тирилтип» алдым. Атамдын мүнөзү жаз күнүндөй болчу. Ачуусу бат келип, бат жазылган, жүргөн жери күлкү, сөзмөр, тамашакөй эле. Үчтерек аймагында Калил аттуу толугу менен…..