Тыныстан Темиржан уулу: Мен муну азыр да түшүнбөйм

Мен муну азыр да түшүнбөйм Мен анда 4-5-класста болсом керек. Айылдаш бирөө үйлөнүп, шаардан бир топ коноктор келген. Үлпөт тойдун шаан-шөкөтүн бир аялдын чыйылдаган үнү бузду. Шаардан келген коноктордун бири экен. “Кызым, кызым” деп, жоолук учуна көз жашын аарчып алып, эне тооктой ары-бери кокуйлап басып жүрөт. Биз анча түшүнө бербей, тиги аялдын чөлдүк акцентине (Алайлыктар Оштун тегерегиндеги ысык аймактардын баарын чөл дейбиз) күлкүбүз келип, жардана карап турабыз. Аялдын же мас экени, же соо экени билинбейт, “кызым, кызым” деп эле чыйылдаганы-чыйылдаган. Көрсө байкуш неме ызы-чууда жанатан бери кызын таппай жүрүптүр. “Кайда толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Сабырдуулук

Сабырдуулук * * * Кудай Тааланын токсон тогуз атынын бири – сабыр. Демек, сабырдуу болуу – актыкка жетүүчү жолду тандап алуу. Биз барга да, жокко да, ачка да, токко да сабыр-канаат кылуу менен адамдык аброюбузду түшүрбөй жүрүп ийгиликтерге жетишебиз. Бекеринен ата-бабаларыбыз: «Сабыр түбү сары алтын»,– деп айтпаган чыгар. Сабырдуу адам көп нерсеге жетишет. Оор басырыктуу, токтоо болот. Бирөөгө ойлонбой туруп сөз бербейт. Кызуукандыкка алдырбайт. Ушак-айың сөздөргө алынып кетпейт. Бирөөлөрдүн артынан кыянат сүйлөбөйт. Көп нерсеге кечиримдүү болот. * * * Сабыр күтпөй жашагандарды бесабыр, сабыры жоктор, сабырсыздар деп коюшат. Андайлар ар кандай кесепеттерге дуушар болушат. Кыял-жоругу жүрүп олтуруп жеңил толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Саади

Саади  * * * Саадини замандаштары: «Чыгыштын булбулу» – деп аташкан. Анткени анын казалдары өтө ыргактуу, музыкалуу келгендиктен калк арасында обонго салынып ырдалып, кеңири таралган. Ыры ырдалбаган бир дагы оюн-зоок, элдик майрамдар өткөн эмес. Казалдарынын негизги темасы эки ашыктын сүйүүсү. Оттуу сезимдерди шурудай тизген көркөмдүгү, кынтыгы жок чеберчилиги акынды эң бийик даражага көтөрүп турат. Анын кырк жашка чейинки жазган казалдары «Куллият» деген жыйнагына топтолгон. Бул китеп махабатка арналган улуу эстелик. «Азабым көрүп кош көңүл эгер карасаң, анда мен кантип жан дүйнөм жыргап жай табам? Күзгүдөн сулуу жүзүңдү тиктеп көрөсүң, түшүнгүн бирок ашыктар шорго толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Көл толкуну

Көл толкуну “Көз жетпеген көктүгүңдүн үстүндө, Күнөөсү жок толкунуңду сагынам”   Айлык сапар кетсең дагы агылып, Жүз көрүшөр ырыстуу күн табылып. Жыл айланбай кайра келем кайрылып, Ысык-Көлдү жан боорумдай сагынып… (Алыкул Осмонов) *** Онду бүткөндө журналист болот элем, акын болот элем деп, Кыргыз улуттук университетинин филфагына тапшырып, жакшы эле келатып, төртүнчү сынактан кулап калдым. Бир жыл орто мектепте улук пионердик жетекчи болуп иштеп, кийинки жылы Пржевальск педагогикалык университетинин литфагына тагдыр буйруп өтүп кеттим. Өтүүмө мектептеги менин мурдагы класс жетекчим, орус тили мугалими, кадимки Чыңгыз Айтматовдун кайнежеси Анипа Урматова эже түздөн-түз толугу менен…..

Элмирбек Иманалиев: Жабылуу аяк

Жабылуу аяк Атам совхоздо жумушчу болуп көп жыл иштеген. Таң менен кетип кеч менен келет. Иштен келгенче сагынчумун. Бир күнү атамды ээрчип ыйладым эле, атам мага кылчайбастан кетип калды. Апам мени жонуна көтөрүп сайдагы сууну жээктеп, бир өйдө, бир ылдый басып сооротуу менен алек. Болушунча кежирлендим окшойт. Бир убакта мени жонунан түшүрүп, намазга жыгылгандай колун бетине төшөп: «анда мен өлдүм»,-деп чөк түшүп жатып калды. Болбой эле чапкылап атып «тирилтип» алдым. Атамдын мүнөзү жаз күнүндөй болчу. Ачуусу бат келип, бат жазылган, жүргөн жери күлкү, сөзмөр, тамашакөй эле. Үчтерек аймагында Калил аттуу толугу менен…..

Элмирбек Иманалиев: Жабылуу аяк

Элмирбек Иманалиев “Жабылуу аяк” Атам совхоздо жумушчу болуп көп жыл иштеген. Таң менен кетип кеч менен келет. Иштен келгенче сагынчумун. Бир күнү атамды ээрчип ыйладым эле, атам мага кылчайбастан кетип калды. Апам мени жонуна көтөрүп сайдагы сууну жээктеп, бир өйдө, бир ылдый басып сооротуу менен алек. Болушунча кежирлендим окшойт. Бир убакта мени жонунан түшүрүп, намазга жыгылгандай колун бетине төшөп: «анда мен өлдүм»,-деп чөк түшүп жатып калды. Болбой эле чапкылап атып «тирилтип» алдым. Атамдын мүнөзү жаз күнүндөй болчу. Ачуусу бат келип, бат жазылган, жүргөн жери күлкү, сөзмөр, тамашакөй эле. Үчтерек аймагында толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Тургунбай Эргешов жөнүндө

Тургунбай Эргешов Тургунбай Эргешов 1960–70-жылдары басма сөзгө жарыяланган ырлары менен өзүнүн акындык жүзүн көрсөткөн эле. Ошол учурда жалпы хордон анын үнү айырмаланып турчу. Ырларындагы өзгөчө курч саптар окурман катары мени өзүнө тартчу. Тубаса таланттуу акын экендигин адабий чөйрөдө айтып жүрүшчү. Алгачкы чыккан ырлары менен эле элдин назарына илинүү оңой-олтоң иш эмес. ***** Көзү тирүүсүндө бир дагы ыр китеби чыкпады. Буга, биринчиден, акындыктын жолун, тагдырын башкача түшүнүп алып ичимдиктин артынан кеткендиги тескери таасирин тийгизсе, экинчиден, ошол учурда басмада иштеген ичи тар, көралбас, таланттуунун жолун тоскон ортозаар акын сөрөйлөрдүн кесепетинен болду окшойт. Бир нече китептери басмаларда саргайып кезек күтүп жатып, акыры толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Жеймс Жойс жөнүндө

Жеймс Жойс ***** Дүйнөлүк адабияттын тарыхында чыгармалары жогорку математиканын сабактарындай татаалдашкан жазуучу Жеймс менен институтта окуп жүргөнүмдө тааныштым. Адегенде ага анча тишим өтпөдү. Ошого карабай көшөрүп улам-улам окуй бердим. «Эмнеге эле досторум ага тамшанып шилекейлери куюлат?» – деп ойлодум. Жойстун чыгармаларын иликтеген адабий, илимий эмгектерди таап окудум. Анын ыкмасын түшүнүүгө аракет жасадым. Ошондо гана «аң-сезим агымынын» сырлары ачыла баштады. «Сүрөтчүнүн жаш кездеги портрети» менен «Күн автопортретин тартып бүтө элек» деген эки чыгарманы салыштырып көрдүм. Ошондо Кубат Жусубалиевдин адабий башаты кайда жаткандыгын баамдадым. ***** Жойс дүйнөнүн миң сырдуу катмарын көркөм чыгармада чагылдырууга бел байлаган. Бир толугу менен…..

Чоро Думанаев: Чыйыр

Чыйыр Кесибим актер болгон соң адам табиятын изилдегенге туура келет. Адам табиятына үстүртөн эмес, астыртан үңүлүп кирип, анан анын ааламына саякат жасап, карууну казык кылып мээнеттенгенде гана жыйынтык чыгат. Менин максатым ошол. Анткени, мен актермун. Ааламда ыйык сезим жашаган үчүн ташбоорлукка – боорукерлик, ич тарлыкка – кең пейилдик, катаалдыкка – жумшактык каршы күрөшүп, бизди аман сактап келатпайбы! Искусстводо жасалмалуулук деген жат көрүнүш. Искусство – жүрөктүкү! Демек, жүрөктөн чыккан нерсе, жүрөккө жетет. Ушул нерселерди мектепти аяктап жатып ойлондум бекен!? Жок, акылыма келген эмес. Бул алтымыштагы кишинин акылы менен айтылган сөз. Тек, бир гана нерсени жазганбай айталам, ушул ойлорду ошол жалындуу куракта жүрөгүм аркылуу толугу менен…..

Данияр Исанов: Шамал согот батыштан

Шамал согот батыштан –Сактыкта кордук жок! – деген эзелтен кыргыз. Калпагыңды, комузуңду, добушуңду жогото көрбө! Тилиңди унутуп, дилиңди сатпа! Намыскөй эл элек. Намысыбызды колдон жулдуртпайлы. Шайтан-шабыры аралашкан мындай тирукмуш заманда ааламды алаамат каптап келаткансыйт. Ошол алааматтан аман калабыз десек, бир нерсени эске ала жүргөнүбүз эп. Анүчүн арабдарча кийинбей, сакал өстүрбөй акыл өстүрөлү. Англисче ашатканды, орусча ойлонгонду өнөр көрбөстөн, бүгүнтөн тартып өзүбүзгө өзүбүз төңкөрүш жасайлы! Өлкөгө төңкөрүш жасагандан көрө, оболу төңкөрүштү өзүбүздөн баштасак дурус болор беле?! Жер каймактаганы бизге дейре эчен улут жок болгон. Жоголуп жатат… Бейиш менен тозок бар экенин билбейм, толугу менен…..