Category: Проза

Бейшебай Усубалиев: 4975     

Жазуучулар Союзу

4975                                                                                          (аңгеме) Досум Кубан Мамбеталиевге Баян Асылбекович чочугансып ойгонду. Эмнеден чочуду? Эстей албады. Чочугандай көрүнсө керек. Ушинтип ойлоп койду. Турду да, адаттагыдай эле, жуунду: “Бетимде эле тактар көбөйүп баратат, – деди санааркай, маңдайындагы күзгүгө тигиле. Анан негедир кайдигер:– Боордон дешет го”… Үйдө киши барбы дегендей, кулак түрүп калды. Жан жоктой. Кечээ үйдө байбичеси экөө эле калганы эсине түштү. “Алар болгондо… – деди ичи жылый жылмая, –эмгиче үйдү үч көтөрүп…” Неберелерин айтып жатканы; алар кечээ эле өз үйлөрүнө тарап кетишпеди беле. Байбичеси кайда кеткен? Эстеди, негедир жылмая кетти. Адаты да, дайыма толугу менен…..

Зинакан Пасанова: Терс кайрык

Жазуучулар Союзу

Терс кайрык (аңгеме) Шариза ошол күнү чоң базардын четиндеги тар көчөдө шашып-бушуп келаткан. Оң колунда буюм толо булгаары торбо. Мүрүсүнө илген иймекей саман кол баштыгынын боосунан бекем кармап, боюн түздөй тыкылдап басса да түрү чарчаңкы. Жашы өткөн сайын эл көп жайларда жүрсө ушинтип өзүнөн өзү чарчай берет. Көзүнөн түшүрбөй тагынып жүрчү чоң алкактуу кара көз айнеги да аны көпчүлүктүн назарынан коргой алчу эмес. Баарынан да базарга барганында бутун шилтей албай кайтат. “Андан көрө гипермаркетке барсаңыз. Каалаганыңыздын баарын кыйналбай табасыз”, – дешчү балдары. Шариза болсо базар-учарын шаардын чок ортосунда тээ байыртан толугу менен…..

Афина Абдылдаева: Гүлкайырлар соолордо

Жазуучулар Союзу

Гүлкайырлар соолордо (аңгеме) Каргашалуу Улуу Ата мекендик согуштан кийинки жылдар болчу. Касиеттүү Талас өрөөнүнүн тоого жакын бир чакан айылында көпчүлүк катары кол кармаша түтүн булаткан Болот менен Күмүш бири – сугатында, экинчиси – тамекисинде иштеп жүрүштү. Экөөнүн арасынан кыл өтпөгөн ынтымагын ого бетер ширеткен данакери, шам чырагы үч жашар кызы Салтанат болчу. Айкүмүш иш десе ичкен ашын жерге койгон, айткан сөзүн аткармайынча жаны тынбаган, нары өтө жоопкерчиликтүү, нары мээнеткеч жан болгондуктан, аны “жаш да болсо, бизге баш болгонго жарайт”,- деп, звено башчылыгына аялдар өздөрү шайлап, чоңдор да алардын сөзүн эп толугу менен…..

Данияр Исанов: Изденүү

Жазуучулар Союзу

Данияр Исанов Изденүү (Эссе) Агезде мен Күн менен кошо туруп, Күн менен кошо жатчумун… Күндүн мурду көрүнөөр замат өзүмдү Күнгө аманат катары табыштап жатып: –Оо, Улуу Күн! Бүгүнкү күнүм кандай өтөрү өзүңө гана маалым. А мен болсо ишке жөнөдүм. Кечке чейин мени эсен-соо сактап, Түнгө тапшыр! А Түн экөөбүз эзелтен сырдашпыз. Мени кечиргей экенсиң! Оокат деп жүрүп, сени менен сырдашканга эч убакыт табылбайт! Аман болсок, далай ирет сырдашаарбыз! – деп өзүмдү түндө жаткан деңиздин жээгине калтырып коюп, жумушка ашыгам. Анан керелден-кечке иш деп атып, убакыттын кандай учканын аңдабай калчумун. Качан толугу менен…..

Айдарбек Сарманбетов: Сетер

Жазуучулар Союзу

Сетер Адан кажылдаган катуу үндөн капыс ойгонуп кетти. Атасы менен апасы  таң азандан адатынча бири-бирин кажыша башташкан экен. Күнүгө ушул. Көкөйгө көк талкандай тийип бүттү. Мына, бүгүн да атасы күңкүлдөп актанып, энеси албууттанып жатыптыр: -Өлүкканаңды көрөйүндөр! Деги бу, иттин турмушунан качан кутулар экемин? Таң азандан талпылдап оокат-оокат деп жүрүп өлүп кетмей болдум. Качан бир элчилеп жашайбыз? Же күйөөң адамдай болсо эмне, оозунан алдыргансып, өлдүрөп… өлүү-тирүүң баары бир. Колунан котон иш келбейт! Баары очор-бачар үй-жайлуу болушту, машинада чалкалашат бири калбай… Менин эмнем кем экен, алардын аялдарынан? Институтту деле бүткөм, жалаң балдар, оокат деп толугу менен…..

Махабат Саидрахманова: Тартылып бүтпөгөн сүрөт

Жазуучулар Союзу

Тартылып бүтпөгөн сүрөт Жаан жааган түндүн эртеси ансыз да тамтыгы кетип турган тротуарлардын уңкур-чуңкурларын толтуруп, чоң-кичине көлчүктөр жол бетин бербей жайнап кетиптир. Өтүкчүдөн кайтып келе жаткан кыз колунан жетелеген агасынын төрт-беш жаштар чамасындагы баласын дал бут алдындагы жайылып, мелтиреп жаткан чоң көлчүктөн кантип алып өтөрүн ойлонуп, бир саамга токтоп калды. Оюн жыйып үлгүрө электе кимдир бирөөнүн карылуу колдору наристени шап эте илип алып, “оппааа!” деп көлчүктүн аркы бетине кое салды да, анан аларды карап жылмайып коюп, андан ары жолун улап кете берди. Кыз аны тааныды. Төртүнчү кабатта жашаган коңшу киши толугу менен…..

Максуда Ормонова: Кара-Дөбөнүн гүлдөрү

Жазуучулар Союзу

Кара-Дөбөнүн гүлдөрү Эмнегедир баары мени карашкансыйт. Кимден уялып баратканымды да билбейм… Алар мындай тыкан, мындай чакан гүлдестени өмүрү көрүшпөгөндөй… Билип турам, гүлдестенин жарашканын. Кимге деп ойлоорсуз? Албетте, мага да, мага жарашты. Тим эле сонун жарашты. Күзгүдөн улам-улам каранып, анан… анан, бул… чачымдагы ичке шайы боону, китебимдин ичинен таап чыкпадымбы. Агыш-пушту түстөгү шайы боо, гүлдестемдин гүлдөрүнө түспөлдөш болуп калды. Жеңеме келген белектин байламы болчу. 8-Мартта агам алып келбеди беле. Шайы боо текчеде туруп эле калган. Ыргытылып кетпесин деп тегиздеп, тарых китебимдин ортосуна салып койгон элем. Ошол бойдон туруптур. Тептегиз, тегизделип калыптыр. Дагы жакшы, ушул китепке салган экем аны. Тарых сабагы жумасына бир эле жолу окутулат. Жоголбогону пайда болду. Апам ай, апам!.. Жарыгым менин!.. Таң атпай тиги Кара-Дөбөдөн ушул керемет гүлдөрдү мага терип келиптир… ХХХ Апамдын көлөчүн чечип жаткан шыбыртын толугу менен…..

Жыпар Исабаева: Күтүүсүз коңгуроо

Жазуучулар Союзу

Күтүүсүз коңгуроо Эртең мененки: —Алло, бул — мен, Алма-Атадан чалып жатам! Тез арада келе калчы, мен сага иш таап койдум! — деген күтүүсүз коңгуроо, капыл-тапыл айтылган сунуш менин жан дүйнөмө эле эмес, турмушума да чакчалекей түшүрүп, тополоң салып жиберди. —Кандай иш?.. — дедим таң калып. —Албетте, министрдин иши эмес! Базарда контейнер иштетесиң, макулсуңбу? —Койсоңчу… — каткырып күлөм мен. —Кызыксың, эй! Качанга чейин эле кагаз-калемиңди тиктеп, итке минип жүрө бересиң? Элдей акча таап, бардар жашагың келеби?! Келет да! Бирок унчукпайм. —Эртеңден калбай келип кал! — дейт менин деле «элдей болуп жашагым келерин» толугу менен…..

Айбек Абдылдаев: Чоң энем күткөн жаз

Жазуучулар Союзу

Чоң энем күткөн жаз -Жүгүртүп жүрүп, мүдүрүлтүп ал, оо Кудай-таалам! Мына жазды көрдүм кайра, Күндү көрдүм! -Энем адатынча Кудай менен түз эфирин баштады! – деди менден улуу агам. Күн жылыганда биздин бүлөбүз үйдүн жанындагы чакан багыбызга төшөк салып, төгөрөнө олтуруп түшкү тамак ичебиз. Мен эс тарткандан бери ушундай, күн жаабаса бир аптадай түштөнүүбүз ушул жерде болот. Муну баары эле кылабы, же биздикилер эле салтка айлантып алганбы, анысын билбейм. Бакта үч-төрт түп өрүк, анан мырза теректер бар. Жазды энем өзгөчө тосуп алат. Чоң эне деп айтапайт биз тарапта, эне дейбиз. Энем толугу менен…..

Данияр Исанов: Менин бир эле диним бар. Ал менин – абийирим!

Жазуучулар Союзу

Сага (Эссе) Турмушта сагыныч болбосо, анда адамдар бири-биринин баркын билбей калышмак. Көпчүлүк адамдар: «сагынычтан өткөн азап барбы, адамды санаага салып саргайтып жиберет» – дешет. А мен тескерисинче, сагынычтан жашарам. Жаша түбөлүк сагыныч! * * * «Күтүүдөн өткөн азап барбы?» – дешет айрымдар. Жакын адамыңды сабыркап, санаага малына күткөндүн өзү канчалык рахат экенин айрымдары баамдабай калышат окшобойбу. Күтүү да, сагыныч сыяктуу жакыныңдын караанын алда канча аруу көрсөтө турган көрүнүш экенин эске түйө жүргөн дурус… * * * «Кудай кайда, барбы?» – деп бир канча ирет жаным кейигенде жаратканга акаарат айтып алган толугу менен…..