Касым Каимов: Балапан

Балапан Канаттуулар дүйнөсүнүн сырлары мени ойноо бала чагымдан бери жандырмагы чиеленген табышмактан бетер, көбүрөөк кызыктырат. Биздин 3-4 үйдөн баш кошкон тепкедей айыл жылдын үч мезгилинде төштүн түбүндөгү ийрилип аккан кара суунун боюнда отурушуп, жайкысын гана бөксө жайлоолорго ташыныша турган. Анда эл колхоздошкон менен кыштакташа элек убак. Биздин үйдүн айланасында жана ага жанаша агып жаткан кара суунун боюнда өйүз-бүйүз өскөн калың дарак ошол айылдын береке-көркүндөй көрүнчү. Ал эми айылдын жарашыгы болгон бак-дарактар түркүн-түркүн куштар менен, өзгөчө, келгиндер келген маалда шаңга бөлөнчү. Менин чоң атам өлөөрүндө жетимчелерине: «Силерге берер энчим ушул», – толугу менен…..

Абдиламит Матисаков: Биздин майрам эсиңиздеби?..

Биздин майрам эсиңиздеби?.. Ата, бүгүн майрам. Салып жиберген куттуктоомду алдыңызбы? Адатынча, чериңиз жазылганча эки-үч сапар окутуп, кайра-кайра “башка жазылган сөздөрү жок бекен? Ден-соолук, тиричилигин деле айтып койбойбу, чунак бала. Төртүнчү жылга аяк басты. Майрамдарда такыр келе элек. Бала кезинде томураңдатып, жанымда ээрчитип майрамдатчумун” деп айланаңыздагыларды күлдүрүп, кеп салып бергендирсиз. Эсиңиздеби, мен майрам күндү кандай кубаныч, элирүү менен күтчүмүн. Эртең менен кулагыма акырын шыбырап ойготконуңузда, көчө балдардын шаттуу үндөрүнө толуп калар эле. Тамакка да көңүлүм чаппай шаша берчүмүн. –Барасыңар эми, атаң экөөңө да, баарыңа да жетет майрам, – дечү апам жака-башымды толугу менен…..

Чыңгыз Айтматов: Атадан калган туяк

Атадан калган туяк (аңгеме) Мына ушундай күндөрдүн биринде чоң кашарга көчмө кинонун машинасы келип калса болобу. Аны элден мурун эле Авалбек көрүп, өпкөсү жарылып кете жаздап: –Кино келди! Тигинекей кино келди!— деп, балдардан мурда озунуп, кыркынчыларга кабар салды. Кино жумуштан кийин башталды. Ошого чейин эч бир чыдамы жетпей, күн кеч кирбей качан эми деп — зарыкты, думукту. Качан болот деп кыңкылдап, энесин да тажатып бүтүрдү. Ушунусуна жараша кино анын тилегин ойдогудай орундатты. Кино — согуш жөнүндө экен. Кашардын дубалына илинген аппак кездеменин үстүндө кым-куут салгылашуу жайнап жатып калды. Замбирек снаряддары толугу менен…..

Кеңеш Жусупов: Бир тамчы суу

Бир тамчы суу Балдар, мен силерге таалим болор икая айтып берейин. А дегенде жомоктун башын угалы. Алатоо тоолорунун чокуларынан жайы-кышы ак кар, көк муз кетпейт. Булут оролгон долу көк музга кимдин күчү жете алат? Ойлонуп көргүлөчү. Таппадыңарбы? Силер күндүн нурун унутуп койдуңарбы? Атам замандан бери тоңгон музду бир гана күндүн нуру козгой алат. Дүйнөдө андан күчтүү, кубаттуу эч нерсе жок. Жакында ошол көк муздан сарыгып бир тамчы суу пайда болуптур. Бул күндүн илебинен экенин билдиңерби?! Бир тамчы суу муздун бурчунан салаңдап турса, капылеттен ага тил бүтүптүр. Андай немеге ат койбосок толугу менен…..

Казат Акматов: Күкүк

Күкүк Эрте жаздан баштап канаттуулардын бардыгы уяларын сала башташты. Бир гана күкүк эч нерсе кылбай бекерпоз жүрдү. Эрте жатып кеч турат. Ошенткен сайын, билесиңер го, уйку ого бетер күчөйт эмеспи. Ошентип жаз аягы болгон кезде куш аттуунун баары уяларына кирип, жалгыз гана күкүк ай талаада калды. «Кү-күк! Күкүк!» деп ыйламсырайт. Бирок бир да канаттуу аны уясына киргизбейт. Туура да, ар ким эле өз уясында тынч эс алып жашагысы келет эмеспи. – Айе, сен эмне уя салып албайсың өзүң?! – деди Сагызган ага боору ооруп. – Салат элем го, бирок ылайыктуу толугу менен…..

Өмүрбек Дөлөев: Мен мекендин чырпыгы

Бир-бирине оп-окшош Ойлорумду бийлеген, Жумушу жок жүрбөгөн. Кумурскадай балбандан, Күчтүүлүктү үйрөнөм. Кумурскадай көрүнөт, Трактор вагон сүйрөгөн.   “Каз таман да” тынчы жок, “Каткырык” салып уйку жок. Шамал, жаан, кар билбей, Талааларга ыры-от. Кумурска менен трактор, Бир-бирине оп-окшош.   Бөбөгүм “Улуулардай болсом” деп, Мен аларды туураймын. Билбегеним үйрөнүп, Өзүмчө эле жыргаймын. Менден калбай чодоңдоп, Сен да мендей болгуң бар. Келбесе да колуңдан, Меникиндей ойнуң бар. “Коёнго чөп, жем берем”-деп, Күндө мени ээрчийсиң. Он жыгылып, он туруп, Улам тыңып, телчийсиң. Коё бербей оюңду, Аткартасың айтканың. Суктанамын мунуңа, Эрктүүлүктөн кайтпагын.   Сүзөөнөк козу толугу менен…..

Нургазы Ахмедулин (Миңкара): Айткылачы, ким кыйын?

Түш Төмөн жакты карасам: Үй үстүндө баратам.   Мышык итти кубалап, Жүргөн экен “ураалап!”   Коён кармап карышкыр, Тишин жулуп салыптыр.   Топтой тепкен түлкүнү, Көрдүм баатыр кирпини.   Эл кызыкка батыптыр, Балык ырдап жатыптыр.   Чычкан, короз экөөлөп, Пилди жүрөт жетелеп.   Кээде-кээде желдирип, Пилди жүрөм мен минип.   Пилден жерге куладым, Чуулдады кулагым.   Мына кызык, керемет! Кулаганым керебет!             Сен дагы Күн мээрими төгүлүп, Тоо башынан торолду. Тунук мөлтүр тамчылар, Тып-тып тамып жоголду.   Суулар тунуп, кашкайып, Колот ылдый жүгүрөт. Күнгө  ыраазы болгондой, Балатылар күбүнөт.   толугу менен…..

Мидин Алыбаев: Китеп жана Эркинбек

Китеп жана Эркинбек Рас, Биздин Эркинбек, Магазинден алат Нечен түрдүү китеп. Ал, Биологиядан, Географиядан, Адабияттан, Маданияттан Баарынан жыят. Сандыкка салат, Терезеге жыят, Антпесе– Кай жакка сыят? Бирок, Биздин Эркинбек, Окуймун деп, Ачып карабагандыгы уят.   Анын үйүндө: Пушкин, Некрасов, Толстой! Томдор толуп жатат– Ой, о-ой. Бирок, Эркинбек, окубаган соң кантет анан – Кары Толстой?– капа болбой! Бир күнү Эркинбек, Алып дагы, Жаңы Китеп. Жаңы китеп, Таң калды, Эски китептерди тиктеп. Чочуп кетти, Жүрөгү “дик” деп. Себеби: Көбү турат кирдеп, Бир тобун таштаган Жөн эле бүктөп. Саламдашып туруп, Жаңы китеп сурады: толугу менен…..

Керез Зарлыкова: Илбериңки бала

Илбериңки бала Улан сабактан тарап, үйүн көздөй келаткан. Алар шаардын микрорайондорунун бириндеги жаңы бүткөн тогуз кабат үйдө турушчу. Өздөрүнүн үйүнө жакындай бергенде бир карыя кишини көрдү. Анын айылдан келгендиги сырткы түрүнөн эле байкалат. Күн жылуу болуп турса да кийгени жылуу бешмант. Башында ак калпак. Тээ обочороокто жүгү да бар өңдөнөт. Кабат-кабат үйлөрдүн улам бирин карап бушайманданат. Чоң атанын жанына келип, салам айтты: -Ассолом алейкум, чоң ата! -Алеку салам, уулум. Чоң ата өзүнүн алдында турган ак көйнөк, кара формачан, портфель асынган татынакай балага назарын салды. -Ии балам, кайдан келатасың? -Мектептен, чоң толугу менен…..

Алик Акималиев: Кел, ойнойбуз ушуну (балдар үчүн)

Мен бешик термете алам, а сенчи? Жел бешиги термелип, Жер бешиги термелип. Ай мончогу байланып, Күн мончогу айланып. Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк, Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк. Бешик боосу бек болсун! Бейкут күн-түн көп болсун! Бала мышык талашып, Бал каймагын жеп койсун! Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк, Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк. Аймончоктой алтын бол! Күнмончоктой күмүш бол! Анан бизге чачырап, Акылдуу бол! Сулуу бол! Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк, Ал-лей, ал-лей, ай бөбөк.   Асан-Үсөн Булут ыйлап басылып, Күн күлүңдөп чачылып. Ой, ой! Кызык! Асманда, Кылыч турат асылып.   Түрлүү түстүү шоолалар, Көк толугу менен…..