Category: Балдар адабияты

Казат Акматов: Мансапкор күчүк (тамсил)

Жазуучулар Союзу

Мансапкор күчүк (тамсил) Короочу деген бир күчүк атак-даңк жөнүндө көп ойлончу болду. Өзү аябагандай уйкучу. Керээли кечке уктайт. Анан ойгонсо эле атак жөнүндө ойлоно кетет. Бир күнү ал атасына келип “музыкант болом” деген тилегин айтты. Атасы менен энеси ошого аябай сүйүнүшүп, Короочуну дароо эле музмектепке жетелеп барышты. Ал жерде келгендердин жөндөмүн текшерүүчү мугалим болот экен. –Кана, күчүгүм, рояльдын баскычтарын мен баскандай басып до-ре-ми-фа-соль-ля-си деген үндү чыгарчы, – деди мугалим. Күчүк дароо макул болуп рояльдын баскычтарын басса эле ав-ав, ав-ав деген добуш чыгат. Эки-үч саатча убара болду мугалим. Бирок күчүктөн ав-авдан толугу менен…..

Токтош Абыкеев: Көкөтай мерген жана анын эки уулу жөнүндө

Жазуучулар Союзу

Көкөтай мерген жана анын эки уулу жөнүндө Бар экен, жок экен, ач экен, ток экен, кылоосу Кызыл экен, бул жомоктун куйругу узун экен. Ошентип, байыркы өткөн заманда, бир Көкөтай деген бир колу сынык, бир буту аксак мерген жашаптыр. Анын эки аялы болуптур. Ал бир күнү Ак-Тоого барып, ак аркар атат экен. Ок тийген аркар зоодон-зоого тийип, зоодон ташка кулап, өрөөнгө түшкөндө кыйналып жатып аны атына араң артып үйүнө жөнөйт. Келгенде олжосун эшик оозуна таштаган Көкөтай: –Эй, катындар, мен баатырлык кылып, муну атып келдим! Эми мага түгөнбөс азык, жыртылбас чарык даярдагыла! толугу менен…..

Сулайман Рысбаев: Кара таштагы сыйкырдуу жазуу

Жазуучулар Союзу

Кара таштагы сыйкырдуу жазуу Кайсы өлкөдө, же кайсы элде экени белгисиз, бир канча жыл катары менен катаал болуп, эгин чыкпай, же чыкса бышпай, ачарчылык өкүм сүрүптүр. Ошол жылдары адамдардын ниети бузулуп, пейли качып, ыйман акчага алмашылат, колунан келгендер көр оокатка туйтунуп, алсыздар кор тутулат. Элде кайырчылар көбөйүп, ачкадан карылар менен балдар кырылат. Ата-энелери өз кара жандарын калкалап, балдарын чака тыйынга, жигиттер ар-намысын, кыздар абийирин сындырым нанга алмашат… Муну көрүп-билип туруп, адилет падыша элин эпке салалбайт, түз жолго баштай албайт, оор турмушту оңой албайт. Коңшу элдер далай кеңешин айтат, көп жардам толугу менен…..

Сулайман Рысбаев: Ким эмнеден коркот?

Жазуучулар Союзу

Ким эмнеден коркот? Илгери бир адамдын пили болуптур. Пил абдан акылдуу жана күчтүү экен. Күндөрдүн биринде адам кышкы отунун камдоо үчүн пилин минип, токойго жөнөмөк болот. – Жалгыз барасыңбы? – дейт аялы, – тиги кошунаңды жардамга чакырбайсыңбы? Ага дайым эле жардам берип жүрөсүң го. – Туура айтасың. – дейт да, ал кошунасын жардамга чакырат. Кошунасы макул болот. – Сен алдыга жөнөй бер, мен артыңдан барам,- дейт кошунасы. Тиги адам азыктан мол алып, отуну көп алыскы токойго барат. Кошунасын көпкө күтөт. Дайыны жок. Ал кошунасы алдаганын ойлойт, ыза болот. Ага бекер толугу менен…..

Сулайман Рысбаев: Арсендин өтүнүчү

Жазуучулар Союзу

Таяк катуу Эжеси үй жыйнаш десе болбой, сиңдиси Аяна “менин курсагым ачты” деп, куурчагы менен ойноп отуруп алды. Алдаса да болбоду. -Эмне, таяк жегиң келип жатабы? -деп коркутту эжеси Асел. Анда курсагы ачып отурган Аяна: -Иги, таяк катуу да, жей албайм аны…-деди бултуңдап.   Буту жөтөлүп Күн суук болчу. Апасы улам байпагын кийгизген сайын, Элнура кайра эле чечип таштайт. Аны көргөн апасы Бүбүсара кейип кайрадан кийгизет. -Болду эми, байпагыңды чечпегин. Уктуңбу? Карачы жөтөлүп да калыпсың.- деди апасы эскертип. Анда Элнура: -Мине, байпагымды чечсем, бутум да жөтөлүп калабы?-деди апасын ормое карап. толугу менен…..

Корней Чуковский: Киркойбос

Жазуучулар Союзу

Корней Чуковский (1882-1969) Киркойбос Жуурканым Менден качты, Ак шейшебим, Асманга учту, А жаздыктар бака сымал, Ыргып-ыргып жоголушту. Кармайын деп, Шамга шаштым, А шам мешке- Кире качты. Китептерди алаарымда, Алар кетти секирип, Керебеттин астына, Барып жатты бекинип.   Чай ичүүгө самоварга, Чала жетип кездештим. Өрт тийгендей семиз неме, Менден кача бербеспи.   Бул кандайча? Эмне болду? Эмнеликтен, Бардыгы тең, Тегеренип, Чимирилип, Дөңгөлөнүп жөнөштү? Үтүк кетти, Өтүктөрдүн соңунан. Өтүк түштү, Нан-токочтун жолуна. Чөмүч кетти, Илгичимдин артынан, Ошолордун дартынан- Баары болду баш-ылдый, Чимирилип, Тегеренип, Баары ободо калкыган.   Аңгычакты зор Бетжуугуч, Энем жаткан толугу менен…..

Джанни Родари: “Апчхини” эсептеген аял

Жазуучулар Союзу

Джанни Родари (1920-1980) Италиянын балдар жазуучусу “Апчхини” эсептеген аял Гавиратеде бир аял жашаган экен, ал күнү бою ким канча жолу чүчкүрөөрүн эсептеп чыгуу менен алек болгон, анан ал жөнүндө өзүнүн курбуларына айтып берип, ошолор менен бирге көпкө дейре калп-чынды аралаштырып “апчхи” жөнүндө айта беришчү. -Аптека кармоочу киши жети жолу чүчкүрдү, – дептир ошол аял. -Андай болушу мүмкүн эмес. Кудай бар, эгерде мен калп айтсам менин мурдум түшүп калсын! Ал түшкө беш мүнөт калганга чейин туптуура жети жолу чүчкүрдү. Алар ошол окуяны көпкө чейин талкуулашып, акырында аптека кармоочу киши ич алдырчу толугу менен…..

Байтемир Асаналиев: Көз айнек

Жазуучулар Союзу

Көз айнек Күлсүндүн таенеси бар. Аты – Ракыя. Күлсүн таенеси экөө аябай ынак. Ал апасы жумушунан келгиче шынаарлап анын жанынан чыкпайт. Таенеси да көп учурда небересинин ою менен болуп, айтканын эки дебейт. -Таене, жомок айтып берчи? – дейт Күлсүн, бир оокумда. -Айтса, айтып берейин, алтыным! – деп таене иргилбей макул болот. Анткени, Күлсүндүн таенеси көп-көп жомокторду билет. Анан экөө жумшак орундукка маңдай-тескей олтуруп алышып, түркүн жомоктун кызыгына батышат. Күлсүн бар болгону үч эле жашта. Ошол себептүү, таене да жомокторун аны түшүнсүн деп, азыраак жөнөкөйлөштүрүп айтат. Ал эми Күлсүн болсо аябай толугу менен…..

Токтош Абыкеев: Арап мерген

Жазуучулар Союзу

Арап мерген Илгери-илгери өткөн заманда, Арап мерген менен Үсөн мерген деген эки мергенчи дос, ак кар, көк муздуу аска-зоодо илбирс уулап жүрүшүп, Арап мерген тайып, терең бир муздун жаракасына түшүп кетет экен. Сыртта калган Үсөн мерген ары чуркап, бери чуркап, досун чакыра берип үнү бүтөт. Акыры эч бир жооп уга албаганда, аны өлдү деп ойлоп, айылына кабарга кетет. Дал ошол мезгилде ээси оогон Арап мерген өзүнө келип, Үсөн досун жардамга чакырат. Ал да жогортон эч жооп уга албай үмүтү үзүлгөндө: -Жаракада жалдырап, Мында тоңуп өлгөнчө, Аркар кууп баратып, учуп өлсөмчү, толугу менен…..

Жакыпбек Абдылдаев: Ким биринчи ойгонот?

Жазуучулар Союзу

Ашказанга баш ийбе Жапаркулдун Жеңиши, Жакшы бала негизи… Балмуздакты көргөндө, Келип кетет жегиси.   Колдон китеп түшүрбөйт, Бирок, окуп бүтүрбөйт. Окуганга табит жок, Неге мындай? Түшүнбөйт.   Чыгарбагын көңүлдөн, Китеп – байлык төгүлгөн. Тартып калат Жеңишти, Ашказанга жеңилген.   Чоочун сан “Бир”, “эки”, “үч” деп Асанбай, Жазат, санайт такалбай. “5” ти көрсө кыйналат, Окуй албай, жазалбай.   Сөздүн айтсак калысын, Бул жоруктун баары чын. “Беш” албаса сабактан, Аны кайдан таанысын.   Соодалашпай жүрөлү Апасы айтса: – Элчибек, Токоч сатып келчи, – деп. Кыйыктанат ал анда, Чуркап кетпей менчилеп. -Балмуздакка жеткидей, толугу менен…..