Tag: Ү.Култаева

Үмүт Култаева: Аялзат асирети: Афина жана аялмээр

Жазуучулар Союзу

Аялзат асирети: Афина жана аялмээр (Жаш акын Афина Бакированын чыгармачылык изденүүлөрү) Чыгармачылык хаос… Ар бир чыгарма мен үчүн өлүп кайра тирилүү Чынгыз Айтматов Афина Бакирова – азыркы кыргыз поэзиясында келечегинен үмүттөндүргөн жаш акындардын катарында унутулбай саналган калемгерлердин бири. Анын алгачкы  “Мен өзүмдү сүйүү кызы атаймын”  аттуу ырлар жыйнагында  көз мончоктой жаш кыздын жаштык, сүйүү, табият, ата-эне, дос жөнүндөгү али ууз  сезим-туюму көркөм чагылып, ага аттуу-баштуу акындардын (А.Өмүрканов, А.Жакшылыков, А.Темирова ж.б.) көзү түшкөн. Таза кыздай наздуу ырлары менен “Алыкулдун ак боз ат” фестивалында  лауреат болууга татып, андан соң Жазуучулар союзуна мүчөлүккө толугу менен…..

Үмүт Култаева: Түрк тилдүү элдердин фольклордук чыгармаларындагы эпикалык салттуулук маселеси

Жазуучулар Союзу

Түрк тилдүү элдердин фольклордук чыгармаларындагы эпикалык салттуулук маселеси (фольклорист-этнограф С.Т.Кайыповдун изилдөөлөрүнүн мисалында) Аннотация. Макалада түрк тилдүү элдердин фольклордук чыгармаларындагы эпикалык салттуулук фольклорист, текстолог С.Т. Кайыповдун изилдөөлөрүнүн материалында талдоого алынат. Окумуштуунун эмгектеринде изилдөөгө жасаган жекече мамилеси, колдонгон методдорунун негизинде жараткан илимий табылгалары фольклористикадагы жаңылык болгондугу илимий жактан аныкталат жана анын түрк тилдүү элдердин оозеки чыгармаларын мындан ары изилдөөлөргө үлгү болуучу сабактарына тиешелүү баа берилет. Тектеш элдердин оозеки чыгармаларындагы  эпикалык салттардын маданий баарлашууну өнүктүрүүгө, илимий изилдөөлөрдүн келечегине оң таасир этүүчү ролу талдоого алынат. Түйүндүү сөздөр. Эпикалык салттуулук, салыштырма-типологиялык, этногенез, этномаданият, этнография, архивдик толугу менен…..

Үмүт Култаева: Карыя наркы – калыстык

Жазуучулар Союзу

Карыя наркы – калыстык (Б.Мурзубраимовдун “Элдин келечеги өзүнүн жана аны ээрчите билген лидерлердин колунда” макаласын окуганда …) Кылым карыткан кыргыз элинде карыянын наркы анын калыстыгы менен бааланган. Чындыкты айтып турган кыргыздын аксакалдары калбай калгандай абалда турганыбызда, академик Бектемир Мурзубраимовдун “Эркин-Тоо” газетасынын 13-октябрдагы санына чыккан макаласы булуттан чыккан айдай эле болду окшойт. Аны окуп, тайманбай чынын айткан, эмгекти так баалаган калыс карыядан элибиз кур эмес экендигине кубандым. Маалымат сели каптаган азыркы доордун опурталдуу өнүгүү тенденциясынын таасириби же кутумчулук кыргыздын канындабы, бийлик менен элдин ортосундагы мамилеге бүлүк салган пикирлер кийинки кезде жаандан толугу менен…..

Үмүт Култаева: Көөнөрбөгөн көркөмдүк

Жазуучулар Союзу

Көөнөрбөгөн көркөмдүк (А.Матисаковдун “Тандыр” аңгемесин кайра окуганда…) Чебер публицист, портреттик очерктердин устаты, стилист-жазуучу, бир нече республикалык жана эл аралык сыйлыктардын ээси А.Матисаковдун тандамал чыгармалар жыйнагы «Баткан күндү аяймын…» – деген ат менен 2022-жылы жарык көргөнү коомчулукка белгилүү. Повесть жана аңгемелер топтому жайгашкан китептин 3-бөлүмү автордун «Тандыр» аңгемесинен башталат. Чыгарманын жазылганына 40 жыл болуптур. Жарым кылымга жакын убакыт. Жаңы доор адабиятынан жаңы эстетикалык табылгаларды издеп, социалисттик реализмдин чүмбөтүндө калган чыгармалар каралбай калган азыркы шартта деле «Тандырдын» «нан бышырган чоктуу аптабы» табында. Аңгеме дагы деле бир демде окулат. Көзү өткөн соң, бул толугу менен…..

Үмүт Култаева: Азыркы доор үнү М.Мамазаированын “Аймаран” романында

Жазуучулар Союзу

Азыркы доор үнү М.Мамазаированын “Аймаран” романында Эгемендик алып келген эркиндик менен бирге өзгөргөн доордун коомдук-саясий, экономикалык, нравалык кризиси улуттук адабияттын көркөм аянтында жаңы горизонтту табигый түрдө көрсөтүп, көркөм сөз өнөрүндө жаңы темалардын жаралышы табигый көрүнүш го. Жаңы доорду чагылдырган адабият – жаңы доор адабияты атала баштады. Бул багытта биздин улуттук адабиятта болуп жаткан өзгөрүүлөр боюнча жазуучу, аналитик адабиятчылардын бири М.Апышовдун “Жаңы доор жана жаңылануу зарылдыгы” аттуу макаласы 2008-жылы жарык көргөнүнө карабастан, бул олуттуу тема боюнча оңдуу сөз уланган жок. А бирок бир системадан экинчи системага өткөн кезде жаңы жол оңой толугу менен…..

Үмүт Култаева: Адабиятка ак кызмат

Жазуучулар Союзу

Адабиятка ак кызмат (Алтынай Темированын чыгармачылыгына абай салганда) Жаа огундай себеленем мезгилге! Жаа огундай… жүрөктөргө сөз берип Жан-дүйнөгө сайылам… Арча болуп өсүп алам. Карт тарыхтын барактары тепселип коюнума чачылган… Ийне болуп өсүп турат ал менде, көөнү сокур көрпенденин көкүрөгүн  тилгенге!.. Жогорудагы саптар Алтынай Темированын “Автопортрет – 2” аттуу ырына таандык. Автопортретинде көркөм чагылгандай, жашоо максаты, принциби СӨЗ өнөрүнө байырлап, адабият дүйнөсү менен алпурушкан калемгер ага башын сая, өмүрүн арнап, улуттук адабиятка ак кызмат өтөөдө. Бактыга жараша, Москвадан M.Горький атындагы Бүткүл дүйнөлүк адабият институтун бүтүрүп, дүйнөлүк адабият менен эрте таанышкан калемгердин толугу менен…..

Үмүт Култаева: Жүрөк менен сырдашуу…

Жазуучулар Союзу

Жүрөк менен сырдашуу… (Н.Өмүрбаеванын «Бейтааныш бекет» ырлар жыйнагын барактаганда) Азыркы кыргыз поэзиясы тууралуу кеп козголсо, эгемен жылдарында «үйүрү» менен келип, келечегинен үмүттөндүргөн таланттуу жаш калемгерлердин тобун атоого болот. Алардын арасында Нуриза Өмүрбаева да бар. «Бир тоголок кар» ыры менен балалыктын жаңы ойгонгон наристе сезимин поэтикалуу чагылдырып, адабий коомчулукка поэзиядагы жылдыздуу жүзүн көрсөтө алган акын ырды жеңил-желпи жамактата коюудан алыс. Поэзияга болгон жоопкерчиликти сезгениненби, же М.Горький атындагы жогорку окуу жайынан адабий даярдыктан өткөндүгүнөнбү Нуриза аз жазат, бирок жүрөгүнөн өткөрүп жазат. Акындын бул сапаты айрыкча жакында жарык көргөн «Бейтааныш бекет» (Б.:Улуу Тоолор, толугу менен…..