Гаарба Орозматов: Кыргоол

Кыргоол -Эй чупуруштар! Сакалдуу кишиге куйдурганыңар кандай? Же эмне кызматыңар бийик болсо эле, пайдалана бересиңерби! – деп тигилерге үстөмөл сүйлөдү. Башкарма дароо түшүнүп, эми өзү тейлей баштады. Исполком, гос контроль, башкарма үчөө тең секретарга жагыныш үчүн, эмне деген гана сөздөрдү айтышпады. Айтор жагалдангандын чеги жок. Бир гана бригадир терең ойлуу, салабаттуу. Эпилдеп, жепилдебей өз калыбында. Ошентип бир сыйра куюлуп, биринчи тост секретардын ден – соолугу үчүн деген менен алынды. Экинчи тост деле секретарь үчүн. Үчүнчү анан төртүнчү, удаасы менен бешинчи, алтынчы тосттор айтылып, бөтөлкөлөр биринин артынан бири бошой баштады. Жакшы сөздөрдү толугу менен…..

Сардарбек Рыскулов: Кулактын азабы

Кулактын азабы 1930-жылдын жазы. Кочкор өрөөнүндө колхоздоштуруу башталды. Буга чейин колхоз деген чыгат экен, бардык элди бир жерге чогуу кыштакташтырып бай-жардысына карабай колдо бар мыдырын бүт алат экен, деген сөздөр мындан бир жыл мурун эле эл арасына тарап имиш-имиш, дуу-дуу болуп кеткен. Башта мындайды кулагы угуп, көзү көрбөгөн эл далайга чейин бушайман болуп жүрүштү. Бирин-экин малдан, арпа-чүрпө айдап, чөп-чар чогултуп алып жүргөн шалбааларыбыздан ажырасак алда кандай күн болуп кетер экен деп, эртели-кеч баш кошо калганда кобурашып калышчу. Акыры ошол күн да жетип келди. Көпчүлүк менен көргөн той эмеспи, кыйшаңдоого чамасы толугу менен…..

Султан Раев: Эмне дейм сизге, эжеке?

Сабактын бүтөрүнө беш мүнөтчө калган. Эжеке мурдунун учуна түшүп калган көз айнегин жогору түртүп: — Балдар, эртең чогулуш болот. Бардыгыңар ата-энелериңер менен келишиңер керек, курулай шылтоолоп, «колу бошобой калды, иши чыгып калыптыр»,— деген сөздөр болбосун,— деди. Анан эжей мени бир карап алды да сөзүн улантты: —Асанкулов, сен да эсиңен чыгарба, өткөндөгүдөй шылтооңду койгун, сүйлөштүкпү?— деп өзгөчө белгилеп койду. Аңгыча коңгуроо кагылды. Балдар жанатан бери ушуну эле күтүп тургандай эжейдин сөзүн аягына чыгарбай, бири-бирин жаалап сыртка чу коюшту. Мен партадан көңүл кош турдум. — Асанкулов, сен эмне, ооруп калгансыңбы? Ырайың да толугу менен…..

Жыпар Исабаева. «Көпүрө…»

Күтүүсүз коңгуроо… Эртең мененки: — Алло, бул — мен, Алма-Атадан чалып жатам! Тез арада келе калчы, мен сага иш таап койдум! — деген күтүүсүз коңгуроо, капыл-тапыл айтылган сунуш менин жандүйнөмө эле эмес, турмушума да чакчалекей түшүрүп, тополоң салып жиберди. — Кандай иш?.. — дедим таң калып. — Албетте, министрдин иши эмес! Базарда контейнер иштетесиң, макулсуңбу? — Койсоңчу… — каткырып күлөм мен. — Кызыксың, эй! Качанга чейин эле кагаз-калемиңди тиктеп, итке минип жүрө бересиң? Элдей акча таап, бардар жашагың келеби?! Келет да! Бирок унчукпайм. — Эртеңден калбай келип кал! — дейт толугу менен…..

Ырысбай Абдыраимов: Казына

Казына (аңгеме) Эрмек ишке жалакай болуп өстү. Анткени, ал чоңойгуча ата-энеси ашып-ташыган мүлк, байлыкты камдап койгон болчу: короо-короо кою, бодо – бодо малы эсепсиз, үйүр-үйүр жылкысы сан жеткис, каз катар, көк тиреген там-ташы белен асман бою. Ал байлыгына магдырап, үй курбады, эңкейип чөп орбоду. Жадесе арык казып, суу чыгарып, бак-дарак тигип койбоду. Келечекти ойлонбоду. Атасы оо дүйнө салды. Энеси Акылай байбиченин бала-чака, бир туугандары, кайын журту жанында калды. Атасынын ашы берилип бүткөндөн кийин Эрмектин көрөр көз туугандары: “Биздин да энчибиз бар. Бүтүн байлыкты калыс бөлөлү. Атадан ашкан мурасты чогуубуз менен толугу менен…..

Эгемберди Эрматов: Адабият институту

Адабият институту * * * Насип буйруп Москвадагы Адабият институтунда окуп калдым. Башка окуу жайларда кандай экендигин билбеймин, бизде жумасына бир күндү «чыгармачылык күн» деп койчу. Бул күнү жалаң семинарда бири-бирибиздин ырларыбызды талкуулап өткөрчүбүз. Кемчилдиктерибизди аябай бетке айтар элек. Ачуу сындарга чыдабай ыйлаган күндөрүбүз да болду. Мындан сырткары айына үч-төрт жолу шаардын театрларына кирүү үчүн ар бирибизге бекер билет таратып берчү. Кап, ошондо кийинчерээк драма жазарымды билсем, бир да билетимди күйгүзбөй спектаклдерге барып турмакмын. Ошондой болсо да шаардагы дээрлик бардык театрлардын босогосун аттап, чыгармачылык дем-илебин туюп калганыма азыр ичимен сыймыктанам. Көз алдыман Чоң театр, МХАТ, Пушкин, толугу менен…..

Данияр Исанов: Санаа мени саргайтса – сагыныч мени жашартат

Санаа мени саргайтса – сагыныч мени жашартат (Эссе) Санаа мени саргайтса, сагыныч мени жашартат… Санаасын да, сагынычын да жерибейм. Балким, мени ушул эки нерсе эсиме келтирип, ар таңда Улуу Жолго – Улуу Милдет жүктөп туруп, анан адам бол деп алыска узатып турганындадыр!? *** Санаа – чабыттап учкан кыялым… Кай жерге беттеп учат, кайдан токтойт – муну элестетүүнүн өзү коркунучтуу. Санаа токтогон күнү өмүр бүтчүдөй туюлат. Убайым жеген адам өзү үчүн да, өзгөлөр үчүн да кам көрөт! *** Санаа тарткандардын дили карайганын көрбөдүм. Санаа – жашоодон тыянак чыгарчу бүтүмдөй. Андыктан сабалап уч, толугу менен…..

Максуда Ормонова: Көрсө, алган экем…

Көрсө, алган экем… Көп эле белектерди алдым. Мүмкүн кээ бирлерин унутуп да калгандырмын. Кызык… Ушундай да болот экен. Бир белектен баш тарткан болчум. Аны албай койгон элем. Көрсө, алган экем… Жупуну жашоо-тиричилигибизге карабай, апам биздин ар бирибиздин туулган күнүбүзгө бир өзгөчө көңүл бурчу. Ошол жылы кар оор түшкөн. Азыр эстесем, ал жылдагыдай калың карды көрө электеймин. -Менин кызымдын туулган күнүнө күн да кубанып турат. Кар түнү жаап баштаган эле. Дале басылбай жаап жатат. Садага болоюнум! Башкачам менин! Бөлөкчөм менин!-деп, апам маңдайыман өөп, мектепке тургузду. -Кана, көрөйүнчү!-быйылкы кыштын биринчи кары болбосо да, шашып, терезеге чуркадым. Чын эле, толугу менен…..

Султан Раев: Туман

(Энем  Касиеттин  жаркын  элесине  арнайм) Урматтуу жүргүнчүлөр! Аба ырайынын шартына байланыштуу Бишкек–Ош 113-каттамы эртеңки саат 9.00гө которулду! – диктордун үнүн укканда Мусанын бешене териси тырыша түштү. Эки күндөн бери калың туман түшүп, бир да самолёт абага көтөрүлгөн жок. Бу кабарды уккан башка жүргүнчүлөр да ичинен кейип, ачуусу кашайып, учуп кетебиз деген үмүттөрү таптакыр үзүлдү… айрым териси жука, чыдамы жоктор билеттерин тапшырып, кассада отурган кыздар менен урушуп да кирди. Күнөө билет саткан кыздарда болбосо да, эки күндөн бери карайлап, жол акмалаган немелер күтүүдөн тажап, ачуусун ушулардан чыгармак болду. Кээ бирөөнүн айткан толугу менен…..

Нуриза Өмүрбаева: Белек

Белек (Чет жерде жашаган этникалык кыргыздарга арналат) Жол боюнда кичинекей кыздар ойноп жүрүптүр. Арасынан бирөөсү бизди көрө сала: «Күмүш эже келатат!» деп сүйүнүчтүү кыйкырып, утурлай чуркады. Заматта Күмүш эжелеген кыздар курбум экөөбүздү айланчыктап, тегеректеп калды. Курбумдун өз атынан айтпай, баары «Күмүш эже» дешет экен. Курбум соодагер. Мен деле аны менен соодада жүрүп таанышып калдым. Бул жакка эки үч айда бир келип, Кыргызстанга товар ташып оокат кылып жүрөм. Курбум менден кыргыз зергерлеринин колунан чыккан, сөйкө, шакек, билерик, чачпак өңдүү зер буюмдарын алдырат. Силерде күмүш жокпу? Мынча күмүштү кимге сатасың? – деп, толугу менен…..