Tag: С.Тургунбаев

Кыргыз адабияты оор жоготууга учурады

Жазуучулар Союзу

Кыргыз адабияты оор жоготууга учурады. КР Эл акыны Сүйөркул Тургунбаев дүйнөдөн өттү. Сүйөркул Тургунбаев Базар-Коргон районундагы Беш-Кадам айылында 1940-жылы 12-июнда туулган. Кыргыз Республикасынын Маданиятына эмгек сиңирген ишмер, Кыргыз Республикасынын эл акыны. 1964-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин филология факультетин бүтүргөн. Эмгек жолун 1964-жылы Алай районундагы мектепте орус тили, адабияты жана чет тили сабагынан мугалим болуп иштөө менен баштаган. 1966-жылдан Кыргыз ССР Илимдер академиясынын тил жана адабият институтунда илимий кызматкер, 1970–1984-жж. «Кыргызстан маданияты» гезитинде бөлүм башчы, 1986–1988-жж. Кыргызстан Жазуучулар союзунун башкармалыгында сын боюнча адабий кеңешчи болуп иштеген. 1989-91-жылдарда Кыргызстан басма сөз министрлигинде жетектөөчү адис, Кыргыз Республикасынын толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Мезгилдин кайрагына өзүн чыңаган акын

Жазуучулар Союзу

Мезгилдин кайрагына өзүн чыңаган акын Өткөн доордун жетимишинчи-сексенинчи жылдарында кыргыз поэзиясынын асман-ырайын жаңыртып, шоокум-шарпа таратып, ургаалдуу бир толкун менен кирген калемгерлердин – Жолон Мамытовдун, Турар Кожомбердиевдин, Карымшак Ташбаевдин, Курбаналы Сабыровдун тобуна элибиздин байыртан берки көөнөрбөс, кыт куйгандай төл сөздөрүнө сугарылган чыгармалары менен Орозбай Көчкөнов кошулган эле. Акын чыгармачылыгынын алгачкы мезгилине мүнөздүү болгон жаштык демөөр, жашоо кумары, жарык дүйнө жарашыгы, өмүр сүргөн мезгили жана замандаштарынын жан дүйнөсүндөгү кубаныч-өкүнүчтөрүнүн купуя сырларын көркөм сөз кудуретине салып, образдуу ачып берүүдө ийгиликтерге жетишкен. Алгачкы “Бир түп дарак”, “Жарык дүйнө”, “Көрөңгө” аттуу китептеринен өрүш алган чыгармачылыктын толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Акындардын дем-руху элди колдойт

Жазуучулар Союзу

Акындардын дем-руху элди колдойт Кыргыз акын-жазуучулары кийинки жылдары үзүлүп калган салттык иш-чараны Улуттук Жазуучулар союзу менен бирдикте кайрадан жандандырып, эми эл аралап, окурман калкы менен жолугушууларын өткөрүп турмай болушту. Андан авторлор да, окурман журту да утушта болору анык. Ушундай угуттуу жолугушууга белгилүү акын, КР Маданиятына эмгек сиңирген ишмер Сүйөркул Тургунбаев ат жалын тартып, алгач барып келди. Жөн гана барбай анын жыйынтыгын, ой-пикир, таасирлерин да өзү жаза келди. Анда кеп акыныбызда болсун. Ата Журттун гүлдөрү ажарланып, жийде бурагы буруксуган май айында Ош жана Жалал-Абад дубандарын аралап келүү бактысына тушуктум. Ушул мезгилде толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Улуу тоого чыккан барбы?..

Жазуучулар Союзу

Улуу тоого чыккан барбы?.. «Гүл канчалык күндүн нурун сиңирсе, ошончолук жанып турат желбирттеп» – бул акын Абдрахман Алымбаевдин (Байас Турал) сөзү. Себеби жер бетиндеги ар бир жаныбар, чөп-чардан баштап курт-кумурскага чейин Күн менен Жердин ааламына багыныңкы. Жер Күндү карап өз огунда айланып туралбаса, мынчалык оор жүктү өз бетиндеги тириликти күтө албас эле. Жер бетинде Эверестей, Гималайдай, Хан Теңиридей, Памир чокусундай касиеттүү бийик-бийик Теңирдин өзү менен сүйлөшүп тургансыган тоолор бар. Биерде Улуу Тибетти да, Карпат, Алпы тоолорун да унутпашыбыз керек. Ошол тоолордун деми менен улуу түздүктөр – жашыл өрөөндөр, океандар, деңиздер, толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Абдысаламдын бейнеси (Эскерүү)

Жазуучулар Союзу

Абдысаламдын бейнеси (Эскерүү) Ар бир өнөр адамынын өмүр тагдыры, чыгармачылык жосуну, изи, жараткан жаратмалары менен көркөм өнөр ааламына калтырган мөөрү кайталангыс, өзүнчө дүйнө. Дээр-зээнине табият талант уялаткан Абдысалам (ред.Абдырахманов) да биз жашап жаткан ушул чымчыкчаар дүйнөгө Лейлек жергесинин өрүкзарлуу ысык кыртышында бинаа болуп, тириликтин аркы-берки кырларын, кубулмалуу сырларын, кыйма-чийме, кыл көпүрө, жол-белестерин, турмуш базарларын аралап, кубат-дараметинин жетишинче изилдеп билип, аңдаганын ар кыл боëктор, көркөм, жанжигерге жугумдуу, маин сөздөр менен өз замандаштарынын жана өз маңдайына туш келген замандын бейнелерин ак кагазга, сүрөт полотнолоруна чегерип кетти. Эми биз Абдысаламдын сүрөткөрлик дүйнөсүн көзүнүн толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Азаданын жарыгы

Жазуучулар Союзу

Азаданын жарыгы  Менин көз алдыман Азаданын алгачкы көргөнүмдөгү элеси эч качан кетпейт. Анда жетимишинчи жылдардын орто чени болуу керек эле. Ошко командировкага жөнөмөй болуп, Кармышак Ташбаевге телефон чалгам. Ал аэропорттон тосуп аларын айткан. Какем айтканындай, аэропортто тосуп туруптур. Дароо эле машинага баштады да, аэропорттун жанындагы Карл Маркс колхозуна тие өтөрүбүздү, аерде мектепте биз менен жолугушууну күтүп жатышканын айтты. Келсек чын эле мектептин директору баш болуп, мугалимдер, зал толо жогорку класстардын окуучулары күтүп турушуптур. Жолугушуу абдан шаңдуу жана кызыктуу өттү. Азада ошондо 40 кыздан турган бригада түзгөнүн, талаастанда аларга спорт аянт, толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Жанга баткан кайдыгерлик

Жазуучулар Союзу

Жанга баткан кайдыгерлик Шайлообек Дүйшеевдин ысымы «Аптап», «Сүйлөшкөнгө чейинки сөз» аттуу ыр жыйнактары, мезгилдик газета-журналдарда жарыяланган ыр түрмөктөрү музыкага салынып, филармонияда жана үналгы менен сыналгыда аткарылып, көркөм окулуп келаткан ырлары менен эл-журтка кеңири белгилүү болгон. Азыркы кыргыз поэзиясынын сыймыгы, ардактуу эл акыныбыз Сүйүнбай Эралиев Шайлообектин акындык жолуна өз учурунда басма сөз бетинде ак батасын берген. Жаш акындын жаңы китеби, аты айтып тургандай, биздин элибиздин мүнөзүндөгү кайдыгерлик жөнүндө. Карап отурсак Ш.Дүйшеев ырларында жаны сыздап, кан-какшап айтып аткан каран калгыр кайдыгерлик каркайган тоолорун огожо тутуп, камырабай Күн көргөн кайран кыргызга – өз толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Торгой тилдүү, төл сөздүү акын

Жазуучулар Союзу

Торгой тилдүү, төл cөздүү акын Кырлуу-кырлуу кылымдардын кыйырын кезип, калабалуу доорлорду башынан кечирип, тулпардай туйлап учкан апан-сапан, ала-чапкын мезгилдердин капшаптарында өзүн жоготпой, жараткан Теңир жанына жар болуп, өз аброюн аман сактап, эл-журту, асманы бийик Ала-Тоосу, көл, дайра, токойлору, чалкыган өрөөндөрү менен эгемен заманга – жадыраган XXI кылымга жадырап кирип келген Ата Журтубуздун ажарын ажайта, айкүрлөнтө ырга салган, элибиздин торгой тилдүү, көрүнүктүү, талант даарыган, даркан адамдарынын бири – Төлөгөн Мамей уулу. Анын ырларында Кыргыз Баба муундарга мурас калтырган ыйык жергебиздин көрк-келбети, элибиздин жогоруда аталгандай кылымдардын чаңын каккан тарых-таржымалы, бүгүнкү замандаштарыбыздын турпат-насили, толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Кудай кээде өзүн кулга теңесе, кул да кээде өзүн ойлойт кудайдай

Жазуучулар Союзу

Дүйнө-күн Бир кезде узак иштен башым чарчап айнекти ача салсам: дүйнө чаңдап, шуулдап өндүрлөрү, белестери жатыптыр бирдин изин миңге улап… “Дүйнө-күн” Алыкулдун ырын ырдап – албан ой, албан добуш, албан ыргак, удургуп, учсуз дүйнө кыйырын кайрып, бир келип, бирде кетип, жапа тырмак. Демитип, Ысык-Көлдөй толкун айдап, карч уруп кара жанын жээкти жалмап, жатыптыр буусу чыгып, чуусу чыгып, шакардай өзү менен өзү кайнап… Дүйнө-күн Кара Молдо күүсүн чертип, каркайган кара тоодон кайып өтүп, каптаган миң-сан колдун сүрүн кийип, келаткан жөө тумандай жерди чийип…   Бир туруп күңгүрөнгөн ойго батып, күжүлдөп күдүр-будур толугу менен…..

Сүйөркул Тургунбаев: Мен өзүмдү эмир сезчүмүн, Баратканда сага жанашып

Жазуучулар Союзу

Бийик ойлор Көөдөнүңдө канча баккан гүлүң бар, ал гүлдөрдү сен бапестеп өстүрсөң. алар күтөт сенден мөлтүр тамчылар мөлтүр тамчы – сенин тунук ойлоруң шол ойлордон гүл барчалар ачылар ошол бийик идеялар шоораты Ата-Журттун асманында жаркырап салют сымал шоола чачып атылар элге, жерге той түшкөндөй чачырар.   Кыздары бышып мөлтүрөп -Кыякка кыяк кышмы-шыяк кыздары бышып мөлтүрөп азгырган тарап кайсыл жак?   Кулангабыз беренден кубандырган сөз чыгат: -кызыктырган ар убак Кызыл-Ай деп аталат Кыздаркандын айлы жак.   -Оң тарап да, сол тарап Жийденин жыты буркурап. Куштардын үнү чулдурайт Ушул жактын дайынын Жашырбастан толугу менен…..