Tag: сын

Үмүт Култаева: Адабиятка ак кызмат

Жазуучулар Союзу

Адабиятка ак кызмат (Алтынай Темированын чыгармачылыгына абай салганда) Жаа огундай себеленем мезгилге! Жаа огундай… жүрөктөргө сөз берип Жан-дүйнөгө сайылам… Арча болуп өсүп алам. Карт тарыхтын барактары тепселип коюнума чачылган… Ийне болуп өсүп турат ал менде, көөнү сокур көрпенденин көкүрөгүн  тилгенге!.. Жогорудагы саптар Алтынай Темированын “Автопортрет – 2” аттуу ырына таандык. Автопортретинде көркөм чагылгандай, жашоо максаты, принциби СӨЗ өнөрүнө байырлап, адабият дүйнөсү менен алпурушкан калемгер ага башын сая, өмүрүн арнап, улуттук адабиятка ак кызмат өтөөдө. Бактыга жараша, Москвадан M.Горький атындагы Бүткүл дүйнөлүк адабият институтун бүтүрүп, дүйнөлүк адабият менен эрте таанышкан калемгердин толугу менен…..

Садык Алахан: Жер жөнүндө терме

Жазуучулар Союзу

“Жер жөнүндө терме” Райкан Шүкүрбековдун чыгармачылык тагдырында өзгөчө орунда турган термелеринин бири болуп “Жер жөнүндө терме” деп аталган чыгармасы эсептелет. Жогоруда биз “Жинди суу” жөнүндөгү сөзүбүздө суу темасы дүйнөнүн көптөгөн элдери сыяктуу эле кыргыз калкынын элдик оозеки чыгармачылыгында, кийинчерээк ырчылар поэзиясынын алдыңкы өкүлдөрүнүн чыгармаларында да кеңири  түрдө көркөм иликтөөгө алынып келгендиги тууралуу айрым бир конкрет мисалдардын негизинде айтып кеттик эле. Суу сыяктуу эле түбөлүктүү темалардын бири болуп Жер темасы эсептелет. Жер-Энени башкаларга окшобогон бөтөнчө бир бийик үн менен ырына кошкон Барпы менен Эшмамбет болуптур. Бул жашоодогу бардык нерсеге Эне болот толугу менен…..

Курсан Пакыр Чандеки: Жетилүүнүн белгиси

Жазуучулар Союзу

Жетилүүнүн белгиси Таланттуу акын Бектуруш Салгаманинин “Сагынып жашайм” аталыштагы китебинин алгачкы бетиндеги ыр “Таяк” деп аталат экен. “… Жыл бою не келбедим? – деп кадалып, карайм көздөн жаш, жүрөктөн кан агып. Былтыр эле өзү басчу шартылдап, калган экен апам таяк таянып.   Көзү нурсуз – карай берчү жолума, бели ийилип, чөгө түшкөн бою да. Басса-турса таяк – өбөк, жөлөгү, минтерлиги келбептир эч оюма.   –Мени төрөп, жууп, чоңойткон адамга, жарым кулач келген ушул таякча өбөк, жөлөк боло албаймбы? – деп сыздап, өзүмдү өзүм турам сөгүп, аяп да”. Ыр – троптун толугу менен…..

Эсенбай Нурушев: Бектуруш – синэстетик акын

Жазуучулар Союзу

Азыркы кезде акындар көп. Бектуруш алардан эмнеси менен айырмаланат, өзгөчөлөнөт? Биринчиден, Бектуруш – синэстетик акын. Синэстетика деген дүйнөнү өзүнчө кош кабылдоо, аралаш көрүү, туюу дегендик. Ушундай мыкты сапаттар таланттуу акындарда, айрым төкмө ырчыларда, туйгусу күчтүү сүрөтчүлөрдө болот. Өкүнүчкө карай, мындай изги сапаттар көпчүлүк калем кармагандарда жок, болсо да аз. Ал эми Бектурушта мындай чеберчилик күчтүү. Ал бир эле көрүнүштөн бир нече сүрөт, картинаны көрөт, жаратат. Ушуну синэстетика деп айтат, бул термин адабияттын теориясында дагы бар. “Тосордо” деген ырын мисалга тартам: “Чөккөн тоолор окшошот мис чөөгүнгө, чокуда кар агарат пил сөөгүндөй. толугу менен…..

Динара Асакеева: Залкар сынчынын чабыттуу тагдыры

Жазуучулар Союзу

Залкар сынчынын чабыттуу тагдыры… Бул тагдырбы – ким билсин?.. Менин тагдырыма залкар сынчы Кеңешбек Асаналиевдин “Адабий айкаш” мемуарын кол жазма түрүндө окуп, редакциялоо иши (2008-жыл) буйруган экен… Кандай болгон күндө да, ушундай чоң сынчынын: кыргыз адабиятынын тарыхы, теориясы боюнча алдына эч кимди чыгарбаган кашкѳй сынчы-адабиятчынын акыркы эмгеги, тактап айтканда, реквием чыгармасы “Адабий айкашты” редакциялап, ага редактор болуп калганыма сыймыктанам… Атактуу адабиятчынын жанында жүрүп, көптү үйрөнүп, илим жолуна аттанганым.., агайдын ѳзү айткандай, чыгармачылыгынын жыйынтыгы болгон эмгегин окуп калгандыгым.., ойлоп көрсөм, чындыгында – бул тагдыр экен… Редактор катары карап чыгууда мени алгач толугу менен…..

Кадыркул Даутов: Акындын акындыгы

Жазуучулар Союзу

Кыргыз эл жазуучусу Кадыркул Даутов көзү тирүү болгондо бүгүн 80 жашка толмок. Кадыркул Даутов 1940-жылы 10-сентябрда Алай районунун Үч-Төбө айылында туулган. 1961-жылы Токмок шаарындагы республикалык маданий агартуу окуу жайын, 1969-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин филология факультетин бүтүргөн. 1970-1973-жылдары СССР Илимдер академиясынын М.Горький атындагы бүткүл дүйнөлүк адабият институтунун аспирантурасында окуган. 1973-жылы филология илимдери боюнча кандидаттык диссертациясын жактаган. 1973-жылы КСЭнин адабият жана искусство редакциясынын жетекчиси, 1974-1975-жылдары Кыргыз илимдер академиясынын тил жана адабият институтунда илимий кызматкер, 1976-1981-жылдары Кыргыз ССР Илимдер академиясынын тил жана адабият институтунун совет адабияты секторунун башчысы, 1983-жылдан СССРдин 50 жылдыгы атындагы толугу менен…..

Адабиятчы, сынчы Кадыркул Даутов дүйнөдөн өттү

Жазуучулар Союзу

Кыргыз адабияты оор жоготууга учурады. Кыргыз эл жазуучусу, белгилүү адабиятчы, сынчы, Кыргыз Республикасынын Улуттук жазуучулар союзунун мүчөсү, Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин профессору Кадыркул Даутов 28-июлда узакка созулган оорудан улам 80 жаш курагында дүйнөдөн кайтты. Кадыркул Даутов 1940-жылы 10-сентябрда Алай районунун Үч-Төбө айылында туулган. 1961-жылы Токмок шаарындагы республикалык маданий агартуу окуу жайын, 1969-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин филология факультетин бүтүргөн. 1970-1973-жылдары СССР Илимдер академиясынын М.Горький атындагы бүткүл дүйнөлүк адабият институтунун аспирантурасында окуган. 1973-жылы филология илимдери боюнча кандидаттык диссертациясын жактаган. 1973-жылы КСЭнин адабият жана искусство редакциясынын жетекчиси, 1974-1975-жылдары Кыргыз илимдер академиясынын толугу менен…..

«АЯЛДАН ГЕНИЙ ЧЫКПАЙТ…» же кыздар поэзиясынын табияты жөнүндө

Жазуучулар Союзу

Аялдар поэзиясы оор экенин, анын ичинде кыргыз аялдар поэзиясы андан да эки эсе оор экенин угуп, көрүп жүрөбүз. Себебин ар кайсы жоромолго тууралап коебуз. Филология илимдеринин доктору, акын Аида Эгембердиеванын 2003-жылы жазган бул  макаласы көптөгөн суроого жооп берчүдөй.   Дегеле поэтикалык чыгарманы эркек же аял жаратканын айырмалоо ким үчүн маанилүү? Анткени, ыр окуп жаткан окурман эң ириде аны ким жазгандыгына эмес, андагы айтылып жаткан ойдун, туюнтулган маанайдын, сезимдин канчалык чындыкка, табигыйлыкка коошкондугуна, мурункуларга салыштырганда канчалык өз алдынча болгондугуна, эмнени айтайын дегенине көңүл бурат эмеспи. Ошол ырдан өзүнүн көңүл-көйүндөгү бугуп жаткан толугу менен…..