Омор Султанов: Сага эми кезиксе экен мендей бирөө, Болбосо менден жакшы, менден эстүү

Кыйылып турам

Жылкы айдап үрөң-бараңдан

Жылганы бойлой бастырсам,

Жайлоонун салкын абасы

Эркелей согуп астыртан,

Көңүлгө сиңген гүл жыты ай,

Көркөмү менен мас кылган.

«Ашуу-Төр» менен «Чолок-Төр»,

Эңседим сени сагынып.

Жадырап өскөн гүлдөрүң

Жакама үзүп тагынып,

Абаным созсом бөлүшчү

Аскаңдан чыккан жаңырык.

Тоодогу өткөн балалык

Тобулгу чикит чабышып,

Бир күндө он жол урушсак,

Он жолу кайра табышып,

Куушуп оюн салчу элек

Кулундар менен жарышып.

Ушинтип жүрчү күндөрүм

Бүлбүлдөп узап баратат.

Кыйылып турам кош дебей,

Кымбаттуу курбум, бала чак,

Мен тойбос бала кезимди

Мезгилим колдон талашат.

Ак кууну көрүп…

Ысык-Көл жайытына ак куу жайып,

Көңүлдүн кирин жууп, жээкке чайып.

Эреркеп өрдөктөрү алдейленип

Толкуну койчумандай астын кайрып.

Бул көлдө кээде турат толкун кычап,

Удургуп кылаасынан кумду жышат.

Көрк берип көлдүн сулуу жамалына,

Шарп этип, канат шапшып куулар учат.

Көл вальсы

Жел жүрсө бийлеп, сайран куруп

Толкундар көлдө ойногон.

Аккуудай канат жайган булут

Кылаалап көл бойлогон.

Ысык-Көл өмүр жыргалындай,

Махабат ырларындай.

Түнүндө көлдүн көркүн кара,

Толгон ай сүзүп барат.

Чолпондой кыздын көркүн гана

Көргөндөй көзүң канат.

Ысык-Көл жаштык жыргалындай,

Сүйүүнүн ырларындай.

Жамырап көктөн жылдыз түшкөн

Жылтылдап тереңине.

Күмүштөй ак балыкты сүзгөн

Көл сунат белегине.

Ысык-Көл дүйнө жыргалындай,

Жаштыктын ырларындай.

Чардактар кайкып, баспай чуусун,

Ысык-Көл тунуп жаткан.

Учуруп кыздар кардай куусун,

Шыңкылдап боору каткан.

Ысык-Көл өмүр жыргалындай,

Махабат ырларындай.

Түшүмдө

Жашыл дарак, жел менен шыбырашкан,

Өрттөнүп, күлү көккө сапырылды.

Жол жүргөн маршруттук автобустар

Консерва банкасындай кабырылды.

Асмандын түркүгүндөй трубалар

Салынып үйлөргө арта сулап жатты.

Быркырап кат-кат үйдүн кирпичтери

Жер-жерде күкүм болуп урап жатты.

Тыптыйпыл. Айлананын чаңы уюлгуп

Болгондой жер-планет үстүм-асты.

Мындагы шумдуктардан көңүлү айнып

Жер куту келбес жакка уча качты.

Бул ырас, көзүм менен көргөн сүрөт:

Шыркырап таштар эрип, суулар күйдү.

Сурасам мен бирөөдөн түшүналбай:

–Бир айбан от тутантып өрттөп ийди.

Көргөнүм өңүм эмес, түшүм экен,

Ойгонсом күйбөй этпей аман-эсен,

Жер-Эне бешигине бөлөп алып

Терметип баарыбызды турган экен.

Эй, тарыхка күнөкөрлөр,

Шумдуктуу ишиңерди карап турам,

Тарткыла, атом өртү тутанбасын,

Адамзаттын атынан талап кылам!

*****

Эзелтен акындардын баары ырдашты

Сүйдүк деп айдай сулуу карындашты.

Ай да эмес, Күн дагы эмес, Жылдыз да эмес,

Колума бирөө тийип – багымды ачты.

*****

Келет, кетет бул дүйнөгө асылдар

Мезгилинен өчпөс факел талашып.

Жылдыз болуп күйүп калат асманда

Эмгегинен укмуштарды жаратып.

*****

Мен сүйдүм, бирок мени сүйгөн жоксуң,

Эчен түн кирпик какпай ойгоо жаттым.

Капамды эч кишиге айткан жокмун,

Сүйүүнүн сен татпаган даамын таттым.

*****

Үн катпай –

көзүм менен жалындым,

Өчүрсөң өзүң бил

жүрөк жалынын.

Жылмайып

бир сонун күлүп

койчусуң,

Күлкүңдү, үнүңдү, жаным, сагындым.

Жан эркем деп

ичтен жалындым,

Толкунун

токтото көрбө

канымдын.

Эркелеп

таарынган болуп

койчусуң,

Жоругуң ошол

эсимден кетпей – сагындым.

Оюмда сени издеп дүйнө аралап,

Олтурам

кыялга батып ар кандай.

Өзүңдөн кеталбайм алыс,

каралап,

Сен менин

жүрөгүм уурдап

калгандай

Толкундар

Кулагына суу толуп керең болуп,

Көл жатат түбү өзүнчө дүйнө болуп.

Төрөтүнөн калбаган карт энедей

көл төрөйт толкундарын,

башына секунд сайын бакыт конуп.

Тэ-э ортодон толкун төрөлдү.

Төрөлдү да, турмуш издеп жөнөлдү.

Кубалап көз жарган көл перзентин

долу шамал чыкты чурап.

Ансайын шамалдын жашын сурап,

Жаш толкунга кирет күч, кирет кубат.

Толкун келет

торолуп ашып-ташып,

Кубалап алдыңкыны, келаткан арттан

качып.

–Толкунга

көлдүн чеги

тар – деп айтып,

тиреген жээк-жарга боюн уруп,

Ал өлбөйт

өмүрүнөн кемиш үчүн!

Ал өлөт

кайра туулуп келиш үчүн!

Студенттик жатакана

Студенттик жатакана

Маңдай-тескей салынган.

Анда балдар, мында гүлдөр,

Гүлдөр жаткан жатакана № 1

Жаз десең жаз, кыз десең кыз жыттанат.

Ландыш, сирень буруксуп,

Терезелер ачып салган сырларын.

Кыялга мас балдар, кыздар

Балдай таттуу ойлонот.

Канат тагып ойлоруна

Чалгындарга коё берет,

Алар жөнөйт ар тарапка,

Диплом бар колунда.

Акыл тамган кичинекей көздөрдү

Тарбиялайт улуу турмуш жолуна.

Жатакана… Жатакана…

Балким, жатат азыр мында

Гений – кыргыз илимпоз!

Балким, күтөт азыр мында

Ачылалек закондор.

Терезелер –

жаркыраган үмүттөр.

Түн күзөтүп таңды тосот

Келечектен укмуштарга үмүткөр.

Үмүткө мас балдар, кыздар –

Сүйүү менен заряддалган жүрөктөр!

Жатакана бака-шака

Таңкы 8 саатта:

–Жүрү, кеттик сабакка!

Добул болордун алдында

Тоолорду коргошун көк булут каптап,

Жуушаган жылкылардай тынч жатышат.

Чөптөрдү шуудуратпай аяк таштап,

Жөө туман көздү таңып жылып басат.

Кыр-кырлар комдонушуп даяр турат

Жемине секирүүчү кабыландардай.

Аскалар эскиришкен, сынып, урап,

Көп жашап, көптү көргөн карылардай.

Дүнүйө тунуп калды бейпилдикте,

Тынчтыктан жарылчудай кулак тунат.

Коктуда, жашыл майдан мейкиндикте,

Жапжалгыз түтүн булап боз үй турат.

Көк шибер кулактарын тикчийтишти

Эликтин коркуп жаткан чабыйындай.

Топ этип жалгыз мөндүр жерге түштү

Добулдан келип жеткен чабагандай.

Кайда жүрсөм жанымдасың

Баары бир кайда жүрсөм, кайда барсам,

Бир мүнөт өскөн жерди унутпадым.

Жазылып кетет азга эстей калсам,

Жүзүмө эрте түшкөн бырыштарым.

Эстесем жайкы күндөй кетем жылып

Тоодогу тууган жердин калың карын.

Алгачкы айнек-жука муздар сынып,

Мен барам көк мөңгүдөй калыңданып.

Чөгүштү тереңдерге жылдар, айлар

Таптакыр унуттуруп балалыкты.

Алгачкы тунуктугум ылайланып,

Көрүнбөйт айнегинен аралыктын.

Адатым – алыстардан келсем кайтып

Турпагын тууган жердин уучтай бермей.

Өмүрдө канча курдай сынды шагым,

Келем деп кеткендерим кайтып келбей.

Тууган жер, кайда жүрсөм жанымдасың,

Андыктан көңүлүм ток олтурамын.

Кусамды эч айыкпас айыктырар

Тепселип жаткан бир ууч топурагың.

Айыл сүрөттөрү

Андагы – айылдагы жайкы түндөр

барчубуз ат откоруп беде аңыздан.

Чур-р этип бут алдыдан учуп чилдер,

Кыргоолдор үн алышып жаныбыздан.

Башыңа ээр жаздап, тердик салып

Жатасың, жамынганың көпкөк асман.

Жылдыздар жуушап калат чачырашып,

Коюңдай корооңдогу жайнап жаткан.

Өрдөктөй күүгүм талаш көлгө конгон

Белгисиз каяктандыр уйку келет.

Куткарып жаман-жакшы бардык ойдон

Бир назик магдыраткан тынчтык берет.

Жүзүңдөн эркелетип жумшак сылайт

Апакай серүүндүктүн алаканы.

Беделер башын ийип таазим кылат,

Улуу деп адамзатты санашабы?!

Бир күүнү нечен кайрып таң азандан

Ар жерде бөдөнөлөр бытпылдыктап.

Баладай жайлоодогу жорго тайчан

Алышта чыйрыккан суу кыткылыктап.

Эртелеп сен да ойгонуп уйку канып,

Абайлап карап көрсөң айланаңды:

Дүнүйө сулуу болуп ушунчалык,

Жарыктык ушунчалык болот татты?

Бышкырып суулуктарын шылдырата,

Бедени күрт-күрт чайнап аттар чалып.

Турушат үргүлөшүп таң атканча

Жаш беде-азууларын камап калып.

Токунуп тойгон атты бастырасың

Ошондо айыл жактан иттер үрүп.

Жеңеңди кымыз куй деп шаштырасың,

Кетесиң чөп чөмөлөп ойноп-күлүп.

Жеңелер талаа жарып каткырышат

Жаштыктын суусунунан жуткурушуп,

Оюнду жок жеринен таптырышат

Атайлап утар жерден уткурушуп.

Сен жаткан төшөгүңдөй жылуу талаа

Шыкырап күн нурлары калат жерде.

Жыгылып чөптөр солдо салаа-салаа

Эмгектин түсү чыгат тунук терге.

Ден таза, таттуу чарчап үйгө тарап,

Эмгектен акыбетиң кайтып толук.

Боюңду салмак басып магдыратат,

Салкындык бал сыяктуу коюу болуп.

Мал таңда чыгар күнгө утур басат,

Козу-улак ууз ээмп чопулдатып.

Эшектер айкырышып учурашат,

Үстүндө минген ээсин солкулдатып.

*****

Тагдырымдын сересине кар түшкөндө

Ишеничтерим

сүйбөй тийген аялымдай чанышты;

Чачын тарап,

Көчө карап,

терс бурулуп басып кетип калышты.

Билбейм, кантмек атам-энем?

Мен алардын

жоктугуна шүгүр дейм…

Бир уялаш агаларым

Багуу менен алек болду балдарын.

Озуп кетсем мен алдына

Көз актарын көбөйтүшкөн досторум

Ичтеринен кымылдашып,

Коньяк ичти жыргашып.

Үй көтөргөн мамы болуп

Былкылдабай чыдадым.

Токой болдум ээн, калың,

Акты өзүмдө сырларым.

Күн жылыды.

Кар кетти.

Жашоо мени кайра баштан

дегдетти.

Кечки эскерүү

Зор турмуштун законуна баш ийип

Курдаш кыздар, аял болуп кеттиңер.

Өз колуңдан өз оозуңа аш тийип

Курдаш балдар, эр-азамат жеттиңер.

Кабылбайбыз бирибизге бирибиз,

Тагдыр жолу түштү бизге ар кандай.

Бир кездерди бирок, издеп жүрүбүз

Улуудан да, кичүүдөн да табалбай.

Жыл мезгилдин жаш жазындай көктөгөн

О, ал кездер – улуу доору өмүрдүн.

Эскерүүгө алоолонуп өрттөнөм,

Суу ташыган өзөн болуп көңүлүм.

Барыбыз тең болбогон соң текши улуу

Чоң көчөгө кырка эстелик коюлбас.

Мен силерди дайым эстейм кеч курун,

Карып бара жаткан балдар моюндаш.

Бирок биздер кайда гана барбайлы,

Кайсы жерге түшсөк дагы экчелип,

Картайганда канча курбу тандайлы, –

Бирибизге бирибиз биз эстелик.

*****

Эртең менен туруп карадым

Каптап келе жаткан таң нурун.

Кайдан келип, кайда барамын?!

Жол ортодо карап турумун.

Иңир зуулап качып жөнөдү

Көк өтөктөн үрккөн коёндой.

Жер жүзүнө жарык төрөлдү

Элге бакыт берчү оёндой.

Каптап жарык жерди бүтүндөй

Караңгыны кууду көздөгү.

Мен сүйлөмгө түшкөн үтүрдөй…

Турдум карап жумуш бүтүрбөй.

Така

Күз эле. Айыл чети, күүгүм эле,

Бараткан бир топ жылкы жортуп желе,

Түтүндөй туяктары чаң көтөрүп

Жанымдан жаңы эле өтө берген кезде.

Бир така шыңгыр этип түштү алдыма,

Шыкаалап салып күүгүм жарыгына,

Кетирип топурагын карап атсам

Келаткан мага удаа бир карыя:

–Бакыттын такасы бул табылбаган

Тулпардын туягынан түшүп калган.

Сапарын карыта элек эр жигитке

Бул – олжо, оңой менен кабылбаган.

Бакыттыр ушул кечте сага келген

Жазык жок улуу сөздө уккам элден! –

… Жылкылар караан үзүп кетип барат

Көрүнбөй аралашып күүгүм менен.

Бакыттын баалуу жөнүн кулак чалган

Бая мен аман жүрсөм канагаттанган.

–Таш жолдо такыр мөгдөп калат ээ! – деп

Жанагы тулпар жакта кайгы санаам.

Бир ырды жазуум керек эле менин