Category: Котормо

Бронтой Бедюров: Бабырган баатырдын кантип тоого айланганы

Жазуучулар Союзу

Бронтой Бедюров – Алтай аймагынан чыккан эң көрүнүктүү акын жана коомдук-саясий ишмер, чыгыш таануучу-түрколог. 1947-ж. Тоолуу-Алтай Республикасынын Онгудай айылында төрөлгөн. Москвадагы М.Горький атындагы Адабият институтун жана СССРдин Илимдер Академиясынын Чыгыш таануу институтунун аспирантурасын бүткөн. СССР жазуучулар союзунун мүчөсү. Россия Федерациясынын маданиятка эмгек сиңирген кызматкери, Алтай Республикасынын көрүнүктүү Эл акыны, Россия тил академиясынын академиги, Алтай Республикасынын жазуучулар союзунун төрагасы, Россия жазуучулар союзунун тең төрагасы жана башкармалыгынын катчысы. Бабырган баатырдын кантип тоого айланганы Аңгеме Байыркы бир кездерде, Алтайда Адыган баатырдын уулу Бабырган баатыр жашаптыр. Бабырганга күч жагынан теңдеш эч ким болбоптур. Алтайда толугу менен…..

Шалом Алейхем: Маки

Жазуучулар Союзу

Шалом Алейхем (02.03.1859–13.05.1916) Классик еврей жазуучусу. ЮНЕСКО тарабынан М.Твен, А.П.Чехов жана Б.Шоу сыяктуу дүйнөлүк адабияттагы улуу юморист-жазуучулардын бири катары таанылган. Шалом Алейхем – идиш тилинде «Силерге тынччылык!», орусча «Саламатсыңарбы!» дегенди түшүндүргөн псевдоним. Шалом Алейхемдин чыгармалары дүйнө жүзүндөгү ондогон тилдерге которулган. Кыргыз тилине анын бир нече аңгемесин 1968-жылы жазуучу, котормочу Касымбек Эшмамбетов которгон. МАКИ (Балдар үчүн)  «Уурдаба». Жетинчи осуят Балдар, угуп турсаңар, мен силерге азыр маки жөнүндө, болгондо да ойдон чыгарылган эмес, чынында эле менин башымдан өткөн окуяны айтып берем. Балалык кыялымда ак эткенден так этип, бассам-турсам такыр эси-көөнүмдөн кетпей, «өзүмдүн маким болсочу» дегенден башка толугу менен…..

Танзиля Зумакулова: Асманда жанган жылдызым, Чөмүлдү дайра четине…

Жазуучулар Союзу

Танзиля Зумакулова, Кабардин-Балкар эл акыны   Тоолуктар Түзүшкөн ырды акындар, Бийиктик ээлеп кумарын. Билбей эле кантип тоолуктар, Тоолордон бийик турарын.   Жүз жылдар артты карасак, Баскан жол түрдүү таралып. Келгенсийт мында тоолуктар, Тоолордон эрте жаралып.   Көз жеткис узак жол басып, Түзүлүп пейил кеңдиги. Алардын турум-турпатын, Тоолордун өзү бердиби?   Канаттуу учуп жете алгыс, Асмандын чексиз кеңдиги. Антсе да, үндөйт бийикке, Тоолуктун күчү, эрдиги.   Себеби мүмкүн мындадыр, Касташса дагы ким менен. Душманын албай капарга, Ак чачтуу башын ийбеген.   Тоолордун жүзүн салаалап, Суулардын жашы өрүлөт. Кайгырса тоолук жаш чыкпайт, толугу менен…..

Роберт Бернс: Торосо ажал жолумду, Өлүмүм эмне? Эчтеме.

Жазуучулар Союзу

Роберт Бернс (Шотландия) Эчтеме Салам жүктөп жиберем Поэзия – ат дегенге! Сурарсыңар: – Эмнеге? Жооп берем: – Тим эле!   Айтарсыңар акынды Камарабайт бул эмне? Шылуундардын акылы Куру убара тим эле.   Сүткор тынчсыз аласа Акча, дүйнө деп эле. Акырында караса Өзгөрбөптүр эчтеме.   Жан талашып ийилет Абышка ак сөөк дегеле. Граф киймин кийинмек Андан эмне? Эчтеме.   Бирөө арттырат тилегин Молдо болуп кеткенге. Имамда ою бирөөнүн Айырма эмне? Эчтеме.   Жан кыям деп боз улан Кызга үйлөнүп алды эле. Көйнөгүнүн алдынан Тапканы эмне? Эчтеме.   Жазат ырын жакшы акын толугу менен…..

Кадрия Темирбулатова: Мен жактырбайм! Сенин асыл үйүңө, Жүрөгүмдүн кайгы оронуп киргенин

Жазуучулар Союзу

 Ногой элинин бөрүгөз таланты – Кадрия!.. Ногой элинин белгилүү акын  кызы – Кадрия (Темирбулатова Кадрия Уразбаевна) – (1948–1978) учурунда бүтүндөй союзга белгилүү болуп “дүң” эткен акын кыз эле, бирок биздин элибизге али белгисиз бойдон келатат. Туулганына 70 гана жыл болгон Орозбай кызы Кадрия Темирбулатова, Дагестан Автономиялык Республикасындагы аз улуттуу калк болуп эсептелген ногой элинен чыккан. Ал, 1948-жылы Дагестандын Ногой районунда Теректүү-Мектеп кыштагында туулуп, Москвадагы М.Горький атындагы Адабият институтун бүткөн. Кадриянын алгачкы ыр китеби 1970-жылы Дагестандын китеп басмасынан өз эне тилинде: «Тоолордун башаты өрөөндө» деген ат менен жарык көрүп, 22 жашында толугу менен…..

Уолт Уитмен: Мен өзүмдү күкүмдөйдөн таратам, жолдон мага кезиккендин баарына

Жазуучулар Союзу

Америка адабиятынан Уолт Уитмен (1819-1892) Кийин келчү акындарга Кийин келчү акындар! Музыканттар, ырчы жана чечендер! Актай албайт бул, бүгүнкү күн мени, айтып дагы бералбайт ким экеним, Актайт мени түзүлүшү бөтөнчө – өткөндөрдөн кыйла зор, ар мүчөсү келген, нагыз адамдар. Көрүнгүлө! Акташыңар керек силер өзүмдү.   Кийин келчү күндөр үчүн деп арнап, көрсөтмөгө жазып кетем эки-үч сөз, Жылт көрүнөм болгону, караңгыга кириш үчүн кайрадан. Калың топто бара жатып кайрылып, көзү менен бир карап, анан кайра жалт бурулуп кеткен – мен, Анын сырын табууну, так элесин түзүүнү, беремин да силерге, Эң башкысын толугу менен…..

Расул Гамзатов: Дайынсыз аска-ташта менин өлкөм, Даңкынан аймагы чак келип көрсөң

Жазуучулар Союзу

Катыңа жооп Катыңды алып азыр келген почтодон, Кайра-кайра окуп жондо мен жаттым. Сүйлөмдөр бар алкоо сезим козгогон, Сүйөм депсиң, даңк-даража каалапсың.   Жазса депсиң дайым менин атымды, Жарлык кылып жарчы гезит прессасы. Айтса депсиң диктор окуп даңкымды: “Гамзатовдун коюлат – деп – пьесасы”.   Бир аз нерсе бул турмуштан алам мен, Бирге болуп билинбеген эл менен. Бирге жүрүп аба жутсам, анда сен Буурул чачым сылай-сылай желдесең.   Карт эмеспиз, бирок орто жаштабыз, Капааттанбайм кайгыртсаң да азгырсаң. Ой үрөнү шыкыраган кампабыз, Оодарылар кыйрагандай калпыс там.   Артык көрбө даңксыз өлгөн кишиден, толугу менен…..

Николай Рерих: Жаңыласың балакай! Жамандык жок! Жамандыкты Жараткан жаратпаган.

Жазуучулар Союзу

БАЙКОО Чоочун киши көчүп келди биздин бактын жанына. Ар бир таңда кыякта ойноп, обон созот жаңыртып. Ойлочубуз биз, дайым кайталайт деп бир ырды, бирок, анын ыры күндө жаңы эле. Бейтааныштар топурап толуп турчу короодо. Мезгил өттү, бойго жеттик, Агам иштеп, эжем турмуш кураар кез. Чоочун киши ырдап жатты дагы эле. Биз, бир күнү басып барып жанына «Эжебиздин үлпөтүндө үйлөнүү» – ырдап бер деп сурандык. Сөз оролу келген кезде сурадык: Кайдан алат улам жаңы сөздөрдү ал, канча жылдар өтсө дагы, ыры дайым жаңы анын? Ал аябай таң калды да, сылап аппак толугу менен…..

Назым Хикмет: Алга жылган айдыӊ нурдун ичиндемин. Колдорум ишке ынтызар, дүйнө көркөм!

Жазуучулар Союзу

Назым Хикмет Назым Хикмет бу жарык дүйнөдөн катуу кызыткан болот-темир сыӊары кызарып күйүп өттү, андан өмүр бою поэтикалык чыгармалар шыркыраган кызыл учкундардай чачырап, Саманчынын жолундагы жылдыздардай жайнаган өчпөс изге айланды. Кусалык Деӊизге кетким келет. Көгүлтүр суу күзгүсүн кучактап өпкүм келет. Деӊизге кетким келет! Кемелер кетип барат, кемелер чөгүп барат мейкинге алыстагы; сарсанаа шамалына, муӊ-кайгы шамалына керилбей парустары; бир күнү кеме үстүнө чыгармын, балким, мен да өрөпкүп таалайыма, акыры келер өлүм айнылбай жазылган соӊ ар кимдин маӊдайына нурундай батар күндүн деӊизге чөккүм келет, нурундай батар күндүн толкунда өчкүм келет. Деӊизге кетким толугу менен…..

Мустай Карим: Жол үстүндө – буттарым, көңүлүм – ырда. Мен өмүрдү ушундай сүрүп келем.

Жазуучулар Союзу

Башкырт элинин улуу акыны, жазуучусу жана драматургу Мустай Карим. (1919-2005) Сен төрөлгөн жерде болдум Жаркын жаздын жадыраган чагында, Келдим, мына, сен төрөлгөн айылга. Таазим кылам изиң түшкөн жолдорго, Салам берем сага жашташ кайыңга.   Жылып турат күн нуруна жол чаңы, Бийик турат кайыңдардын учтары. Жакшысыңбы, жалжалымдын турпагы! Амансыңбы, алганымдын кыз чагы!   Кутман жердин мейкиндери, кырлары, Каштай тунук Сармасандын суулары, Айдарым жел, жадыраган жаш гүлдөр, Ай жарыгы, күндүн күмүш нурлары.   Баарыңарга алкыш айтып турам мен, Ал-анткени менин жарым силерден Өмүр таап, койнуңарда көгөргөн. Нуруңарды, мээриңерди ал өзү Күлмүңдөгөн көздөрүнө толугу менен…..