Адабий сындын арышы кенен болсун

Бүгүн Кыргыз Республикасынын Улуттук жазуучулар союзунун “Адабий сын” секциясы жаңырган жылдагы алгачкы жыйынын өткөрдү. Жыйынга адабиятчылар А.Медетов, Г.Станалиева, Ж.Турдубаев, Н.Казакова, Б.Таштаналиев, секция башчысы С.Алахан, төрага Н.Калыбеков, төраганын орун басары К.Кадыракунов, акын-журналист Э.Ажыкановалар катышты. Жыйынды төрага ачып берип, буга чейин жазуучулар союзунун ички-тышкы иштери, техникалык, финансылык маселелери менен алек болуп, чыгармачылык багытта максаттуу иштер аткарылбай келгенин айтып, иш эми алдыга жылып, мамлекет тарабынан көңүл бурулуп жатканына токтолду. Бул жылы адабий сынды колго алып, чыгармачылык жаатта жигердүү иштер аткарыларын убада кылды. Н.Калыбеков: Эгемендүүлүк алган жылдары демократиянын шарапаты менен акын-жазуучуларыбыздын саны көбөйдү. Учурда толугу менен…..

Талант эле талыкпас

Жадыраган жаздын ушул күндөрү улуу калемгерибиз Түгөлбай Сыдыкбековдун 110 жылдык мааракеси салтанаттуу түрдө өтүп жатат. Мындан отуз үч жыл мурда ак төөнүн карды жарылган күтүрөгөн күздө калемгерлердин бир нече мууну даам таткан, калемгерлердин бир нече мууну ак дасторкондун четинде олтуруп батасын алган Түкөмүн атактуу үйүнүн босогосун мен да кезектеги жолу аттаганым күнү бүгүнкүдөй эсимде. Болгон эле айырма бул жолу үйдө Асылгүл эне эмес биринчи кабаттагы чоң ашканада илинип турган ал кишинин чоң портрети тосуп алганы да күнү бүгүнкүдөй эсимде. Түкөм болсо калдайып мурдагысындай эле көрүнгөнү менен бир аз өзгөргөнү сезилип толугу менен…..

Акын Н.Гургубаева КУУнун студенттери менен жолукту

Бүгүн Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин филология факультетинин студенттери менен акын Нарсулуу Гургубаеванын жолугушуусу болуп өттү. Жолугушууга студенттер менен катар адабиятчылар Курманбек Абакиров, Сайра Исаева, Гүлзада Станалиевалар катышты. Филология илимдеринин доктору, профессор, КР Улуттук жазуучулар союзунун адабий сын секциясынын башчысы Садык Алахан модераторлук кылып, суроо жооп иретинде жандуу баарлашуу болду. Адабиятчылар автордун чыгармачылыгы боюнча сөз кылышты. “Алыстагы ак жарык” поэтикалык жыйнагынын жана “Кат турмуш” китебинин автору Н.Гургубаева студенттерге ырларынан окуп берүү менен бирге алардын суроолорун жоопсуз калтырган жок. Жолугушуунун толук вариантын жазуучулар союзунун ютуб каналынан жана adabiyat.kg сайтынан жакында көрө толугу менен…..

Садык Алахан: “Декада жөнүндө сөз”

Улуттук жазуучулар союзунун көркөм-адабий сын боюнча секциясынын жетекчиси, адабиятчы Садык Алахандын залкар акын Райкан Шүкүрбековдун термелери тууралуу жазылган эмгегинин акыркы бөлүгү болгон “Декада жөнүндө сөз” деген 9-макаласын жарыялайбыз. Албетте, Райкан Шүкүрбековдун калктын калың катмарына сиңип, чыныгы элдик чыгармалар болуп калган термелери жөнүндөгү эмгегин баштан аяк биздин “adabiyat. kg” сайтыбызга сунуш кылганы үчүн адабиятчы агабызга терең ыразычылыгыбызды билдиребиз жана улуу акындын көөнөрбөс көркөм мурастары улам кийинки муундун адабиятчылары тарабынан кайра-кайра окула берет деген үмүттөбүз. “Декада жөнүндө сөз” Р.Шүкүрбековдун таланты нукура элдик талант болгондугу баарыбызга маалым. Акын калтырган адабий мурасы элибиздин көөнөрбөс толугу менен…..

Садык Алахан: Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү

Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү Ырас, Р.Шүкүрбеков жинди сууну шимирген аракечтин тышкы кебете-кешпирин да эсте каларлык деңгээлде көрсөтүп берет. Билбей мээң айланып, Кийбейсиң кээде чалбарды. Маймыл көргөн немедей, Ээчитесиң балдарды. (87-бет) Жинди суу Калтыратат колуңду, Ийри кылат жолуңду. Жайдын күнү кийгизет, Кышындагы тонуңду.   Күн кайнаган жайында, Июль, август айында. Кийиз өтүк бутуңда, Мына, анык күлкү ушунда (91-бет).   Сай сөөгүң сыздап жүлүндөйт, Чылпактан көзүң ириңдейт. Оозу башың бүлкүлдөп, Сүйлөгөн сөзүң билинбейт (92-бет)   Ашаткан тери жыттанат. Үстүңдөгү кийгениң. (93-бет). Бул термеде Р.Шүкүрбеков конкреттүү тагдыр сыяктанган типтүү толугу менен…..

Садык Алахан: Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү

Адабиятчы Садык Алахандын залкар акын Райкандын термелери жөнүндөгү 5-макаласын окурмандарга тартуулайбыз. Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү Арийне, жамандыкка жарчы болгон коомдогу бардык терс көрүнүштөр сыяктуу эле Адам баласы да тээ байыркы учурлардан бери эле жинди сууга каршы күрөшүп келиптир. Кытайда, Египетте, Байыркы Греция менен байыркы римде ичимдикти шаан-шөкөттөрдө ичүү менен такай ичүүнү ажыратып кароонун зарылдыгын» баса белгилешиптир. Аракечтерди эл алдына алып чыгып шылдыңдоо, жек көрүмдүү кылып кордоо, ал турсун ырайымсыз жазалоо жана өлтүрүү сыяктуу жаза чаралары аталган байыркы мамлекеттерде өтө кеңири колдонулган. Гиппократ менен Галендин эмгектеринде аракечтик толугу менен…..

Садык Алахан: Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү (“Жинди суу”)

Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү (4-макала, “Жинди суу”) Залкар акындын аталган жанрдагы экинчи чыгармасы болуп атактуу «Жинди суу» аттуу термеси эсептелет. Суу темасы дүйнөлүк поэзияда бөтөнчө бир бийик пафос менен көркөм иликтенип келе жаткан түбөлүктүү темалардын бири. Бу дүйнө жаралган алгачкы субстанциялардын негизгилеринин бири катары саналуу менен суу дүйнө элдеринин баарысынын көркөм адабиятында тээ алмустактан бери ар түрдүү өңүттө ырга кошулуп келет. Байыркы Вавилон менен Египетте суу табияттагы Адам акылы жетпеген кереметтүү сырлардын бири катары сүрөттөлүп берилсе, андан кийинки грек жана Рим мифологиясында да сууга өзгөчө орун толугу менен…..

Садык Алахан: Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү

Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү (3-макала) «Аралаш төкмө» термесинде Р.Шүкүрбеков дегеле баяндоонун түркүн-түс түрлөрүн өзгөчө бир билгичтик менен колдонуптур. Экинчи бөлүмчө дээрлик баштан аяк карама-каршы көрүнүштөрдү жуурулуштура сүрөттөө аркылуу курулган десек болот. «Эки жашар кезден» өтүп эр жеткен куракка келгенин, «оңбогондой сүйгөн» учурун эске салып ашык болгон адамынын кебете-кешпирин момундайча сүрөттөп көз алдыбызга тартат: Мурдуң кичине муштумдай, Мурунтан кудай туш кылбай. Колдоруңдун салаасы, Коошоп койгон устундай. Бети, башың таптаза Көргөн адам кускандай! Этиң жумшак темирдей, Бетиң аппак көмүрдөй. Ашыктыктын айынан, Качып жүрөм көрүнбөй. – – – – толугу менен…..

Садык Алахан: Р.Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү

Райкан Шүкүрбековдун термелеринин башкы проблемалары жана көркөм-эстетикалык өзгөчөлүктөрү (2-макала) Мына ошентип, Р.Шүкүрбековдун «Аралаш төкмө» деп аталган термесинин шарттуу түрдөгү биринчи бөлүмчөсүнүн башталышынан биз киришүү бөлүмчөсүндө айтылган «калп айтпоо», «чынчыл болуу» деген дидактикалык ойлордун ырааттуу улантылышына эмес, тескерисинче, элдик төкмөлүк өнөрдө өзгөчө кеңири колдонулуп келген калп жанрынын чукугандай ишке тартылышын, ушундан улам окуянын, автордук баяндоонун андан аркы өнүгүшү таптакыр башкача нукта өнүгүп, ушул олтурган адамды, окурманды алда немедей психологиялык абалга алып келгенине күбө болдук. Ырасында эле «калп айтпоо», «чынчыл болуу» жөнүндөгү насият ойлордон кийин: О, баягы жылы эшекчен Айга чыгып келгенмин, толугу менен…..

Садык Алахан: Асанбек Стамовдун повесттери

Асанбек Стамовдун повесттери (үчүнчү макала) Жыйнакка акыркы болуп 1968-жылы журтчулукка тартууланып, кийинки мезгилде автор тарабынан кайра редакцияланган “Кеч күздө” повести кирген. Чыгарма адабий сында белгиленип жүргөндөй А.Стамовдун “чыгармачылык өнөрканасындагы кескин сапаттык секирик” болду. Повестте, эскертип кеткендей, азырынча автордун негизги изилдөө объектиси болуп калып жаткан жаш адамдын өмүрүндөгү оош-кыйыш учурлар, турмуштан өз ордун табуудагы алгачкы кубанычтар менен кайгылар баяндалып, чыгарманын сюжеттик багыты бирде кадыресе учурдагы окуяны сүрөттөө аркылуу өнүксө, бирде повесттин баш каарманы болгон лирикалык персонаж Акылбектин өз турмушу жөнүндө студент кезиндеги курбусу Садырга аңгемелеп берүүсү аркылуу өсүп олтурат. Баяндоонун бул толугу менен…..