Догдурбек Юсупов: Кантип жетем

(Балдар үчүн) Неберем Нурсултанга Тардай ага болсо дагы жол кенен, Окшош мага чаптагандай кол менен. Топту көрсө томолонуп жөнөгөн, Атын айтпай дароо эле гол деген.   Чыгарам деп бүт бардыгын бураган, Түздөн көрө жерге жакын ураган. Оюнчугу жайнап жатса өзүнүн, Бирөөнүкүн жаны калбай сураган.   Билсе дагы жаман сөздү тилдеген, Айтканыңды кулагына илбеген. Түшүнсө да бүт бардыгын, а өзү “Гол” дегенден башка сөздү билбеген.   Бала тура тууруңа кут кончу, Колуңа кол, а бутуңа бут болчу. Тили чыкты “апа” эмес, “гол” менен, Болобу дейм чоңойгондо футболчу…   Кантип жетем -Бөбөгүңдүн толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Көл толкуну

Көл толкуну “Көз жетпеген көктүгүңдүн үстүндө, Күнөөсү жок толкунуңду сагынам”   Айлык сапар кетсең дагы агылып, Жүз көрүшөр ырыстуу күн табылып. Жыл айланбай кайра келем кайрылып, Ысык-Көлдү жан боорумдай сагынып… (Алыкул Осмонов) *** Онду бүткөндө журналист болот элем, акын болот элем деп, Кыргыз улуттук университетинин филфагына тапшырып, жакшы эле келатып, төртүнчү сынактан кулап калдым. Бир жыл орто мектепте улук пионердик жетекчи болуп иштеп, кийинки жылы Пржевальск педагогикалык университетинин литфагына тагдыр буйруп өтүп кеттим. Өтүүмө мектептеги менин мурдагы класс жетекчим, орус тили мугалими, кадимки Чыңгыз Айтматовдун кайнежеси Анипа Урматова эже түздөн-түз толугу менен…..

Мацуо Басё: Ыр катылган баштыкты, Ачууга алым келбеди

Жапон классикалык поэзиясынан XVII кылымдын аягында Жапонстандын жолдорунда узак жылдар бою орто курактан өтүп калган, ден соолугу деле анчалык чың эмес, сыртынан караганда кедей-кембагал кейиптенген адам сапар чегип жүрдү. Аны бир нече жолу кайсыдыр бир даңазалуу феодалдын малайлары жол бошот деп кууса керек, бирок ошол кездеги бир дагы белгилүү князь бул белгисиз кечил-дербиштей, улуу жапон акыны Басёдой өлгөндөн кийин болуп көрбөгөндөй атак-даңкка бөлөнбөгөндүр… Басё Жапониянын жолдорунда поэзиянын элчиси катары сапар карытты. Акындын чыгармачылыгы көп кырдуу, ал өзүн “кайгы-капачыл” ырчы катары атаган, бирок турмушту өтө сүйгөн. Өзүнүн өмүрүнүн акырында Басё залкар толугу менен…..

Сайгё (Норикиё): Жүзүм сүрдүү болгон менен, Жеңдерим нымдуу көз жаштан

Жапон классикалык поэзиясы Сайгё (Норикиё) (1118-1190) Кыргыз акындары, котормочулары жапон классикалык поэзиясынан Басёнун ырларын көп которушту, бирок даңазалуу акындын устаты Сайгё тууралуу сөз боло элек, анын ырлары которула элек. Ушул кенемтени толтурууга аракет жасап көрөйүн дедим. Сайгёнун өмүр таржымалы кызык. Жыйырма жашында калаадагы үй-жайын, кызматын, аялын жана кичинекей кызын таштап, чачын кырдырып, монах болуп кеткен. Калган өмүрүн бүтүндөй жер кезип жүрүп өткөрдү. Тоодогу жер кепелерде, кээде ачык асман астында түнөдү. Жашоосун ырсыз элестете алган жок, ыр менен бирге жашады. Сайгё беш, Басё үч саптан турган ырларды (жапондор буларды “танка” жана толугу менен…..

Хэ Цзин-Мин: Канат кагып ыраак жактан келишкен, Ак куулардан тууган жерди сурадым

Кытай классикалык поэзиясынан Кылымдарды карыткан Кытайдын тузу буйруп, 2008-жылы дүйнөлүк Олимпиадалык оюндарды чагылдыруу максатында барып, ошондон бери Сун жана Мин доорундагы акындар башаты болушкан кытай классикалык поэзиясы менен “ооруп” калдым. Кытай поэзиясы – ааламдагы эң байыркылардын бири, жогорку аң-сезим менен чапталган уйкаштыктардын туундусу. Бизге жеткен эң баштапкы ырлардын – “Поэзия канону” жыйнагынан диний ыр саптарынын датасы биздин доорго чейинки болжол менен XII кылымдарда белгиленген. Улуу ойчул Конфуций тарабынан тандалып алынган 300дөн ашуун ар түрдүү поэтикалык чыгармалардын жыйнагы мына 2 миң жылдыктан ашуун мезгилден бери Кытайда поэзиянын өрнөктүү үлгүсү катары бааланып толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Карапайымдыктын тийгизген жарыгы

Окугандан кийинки ой Карапайымдыктын тийгизген жарыгы  “Краткость – сестра таланта” Антон Чехов “Начар аңгемечи жакшы тарыхты жеңил-желпи эле бузуп коюшу мүмкүн” Мортимер Адлер Адабият күнүнө карата улуттук Сынактын жыйынтыгы чыгарылып, бир катар таланттуу калемгерлер “Алтын калем” статуэткасы, диплом жана сертификат менен сыйланышты. Алардын ичинен эң татыктуусу таланттуу жазуучу Топчугүл Шайдуллаева деп эсептейм. Көптөн бери кыска, бирок нуска аңгемелерине көңүлүм түшүп жүргөн жазуучунун чыгармачылык лабораториясына колдон келишинче реалдуу сереп салып көрүүнү чечтим. Чынында эле роман менен повесттин сюжетин чакан аңгеме менен эле берип койсо боло тургандыгын айрым таланттуу прозаиктер иш жүзүндө толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Жан дүйнөнүн тазалыгына чакырык

Жан дүйнөнүн тазалыгына чакырык Поэзия жанрында ар түрдүү индивидуалдуу көркөм изденүүлөр жана чечимдер менен учурдун маанилүү маселелери жөнүндө ачык баян айтылат эмеспи. Биринчи кезекте белгилеп кетээрим, поэзиянын максаты жана милдети мурдатан эле жашообуздун (бытие) жалпы философиялык маселелери жана конкреттүү жекече адамдын тагдыры болуп келгендиги белгилүү. Адабиятта учурдун реалдуу көрүнүшүн чагылдыруудан ашкан сыймыктуу милдет болбосо керек. Байыркы мезгилден баштап азыркы күндөргө чейин коомдун бүтүндөй тарыхы аркылуу турмушта жаркын жана гумандуу башталышты бекемдөөгө аракеттенүү кызыл сызык менен кеткендиги айкын. Менин оюмча заман өнүккөн сайын мурдагыдай сюжет кууп кетүү артта кала баштап, социалдык-психологиялык толугу менен…..

Догдурбек Юсупов: Пародиялар парады

Багымды ачты Эзелтен акындардын баары ырдашты, Сүйдүк деп айдай сулуу карындашты. Ай да эмес, Күн да эмес, Жылдыз да эмес, Колума бирөө тийип – багымды ачты. (Омор Султанов)   Сулуулар болуп дайым ырдаганы, Эзелтен акындардын кызып каны. Мен дагы кем калбастан ошолордон, Баштадым “Сен жөнүндө поэманы”.   Сүйөм деп сулууларды күйүп-жандым, Жете албай бирөөнө да өлүп талдым. Жүзүнчү ырды жаңы чыгарганда, Акактап кадимкидей чарчап калдым.   Отурсам аарчып коюп көздөн жашты, Сооротуп, күлүмсүрөп серпип кашты Колума бирөө тийип эптеп эле, Жар болуп өмүрлүккө багымды ачты.   Кыш – алсыз коркок толугу менен…..