Category: Сын

Гүлзада Станалиева: Айсулуу Көкөеванын «Аялдын күндөлүгү»: экзистенциалдык кризис же жашоо маӊызын издөө

Жазуучулар Союзу

Айсулуу Көкөеванын «Аялдын күндөлүгү»: экзистенциалдык кризис же жашоо маӊызын издөө А.Көкөеванын «Аялдын күндөлүгү» аттуу жанры, баяндоо стили боюнча өзгөчөлөнгөн адаттан тыш чыгарма. Темасы айтып тургандай, чыгарма күндөлүк түрүндө жазылган. «Күндөлүктө» аял турмуш деген улуу сыноону түзгөн башынан өткөн күндөрү тууралуу баяндап отуруп, өзүнүн жан дүйнөсүн кыйнаган суроолордун үстүндө ой жүгүртөт. Чындыгында чыгарманы үстүртөн караганда, анда оор тагдырды башынан кечирген аялдын күндөрү ирээтсиз, баш аламан баяндалгандай көрүнүшү мүмкүн. Бирок, эгер чыгармадагы подтекстке, баш каармандын образына көӊүл коюп карай турган болсок, «Аялдын күндөлүгүндө» бир аял кишинин башынан өткөргөн жеке тагдыры менен бирге толугу менен…..

Лайли Үкүбаева: Мелис Абакировдун повесттери: кѳркѳм чеберчилик маселелери

Жазуучулар Союзу

Мелис Абакировдун повесттери: кѳркѳм чеберчилик маселелери 1990-жылдары дүйнѳдѳгү улуу державалардын бири деп эсептелген СССР ѳзүнүн табигый жашоосун токтотуп, СССРдин курамындагы союздук республикалар деп аталган ѳлкѳлѳр саясий-коомдук турмуштун жаңы тилкесинде жашоого ѳтүүгѳ тарыхый шарт түзүлдү. Эгемендүүлүккѳ ээ болгон Кыргызстан да ѳз алдынча «арабасын» кылдыратып, туңгуюктан жол табуунун аракетинде болду. Мурда Коммунисттик партиянын жетекчилигинде келген, келечеги «айкын коммунизм» болгон мамлекеттер үчүн бул тарыхый жаңы шарт жашоо-турмуштун бардык сфераларында болуп кѳрбѳгѳндѳй жаңы кыйынчылыктарды алып келди. Албетте, анын ичинде калктын рухий байлыгын түзгѳн адабият, маданиятка да оор болду. Совет адабиятынын ѳнүгүш багыттарын аныктаган, совет толугу менен…..

Лайли Үкүбаева: “Тарыхтын актай барактарын” талбастан тактай берген Роза эже

Жазуучулар Союзу

“Тарыхтын актай барактарын” талбастан тактай берген Роза эже Өткөн жылдын аягында белгилүү инсан, педагог, окумуштуу Роза Төрөкуловна Айтматованын атасы жөнүндөгү эскерүүлөрү кыргыз жана орус тилдеринде жарык көрдү. (“Атам жөнүндө” Б.: – 2020, “Мой отец  как государственный деятель” Б.:- 2020). Бир тууган жээни, жазуучу Асан Ахматов менен авторлош болуп жазган “Ата –Бейит” (Бишкек.-2020) романы жана өзүнүн өмүр жолун чагылдырган “Өмүр белеси” аталышындагы мемуары да жазылып бүтүп, окуучулардын колуна тийди. Ошентип өткөн жыл Роза эже үчүн чыгармачыл түшүмдүү жыл болду десек болот. Аталган китептер туурасында алдыда далай кеп-сөз болуп, пикирлер айтылары турган толугу менен…..

Курсан Пакыр Чандеки: Жетилүүнүн белгиси

Жазуучулар Союзу

Жетилүүнүн белгиси Таланттуу акын Бектуруш Салгаманинин “Сагынып жашайм” аталыштагы китебинин алгачкы бетиндеги ыр “Таяк” деп аталат экен. “… Жыл бою не келбедим? – деп кадалып, карайм көздөн жаш, жүрөктөн кан агып. Былтыр эле өзү басчу шартылдап, калган экен апам таяк таянып.   Көзү нурсуз – карай берчү жолума, бели ийилип, чөгө түшкөн бою да. Басса-турса таяк – өбөк, жөлөгү, минтерлиги келбептир эч оюма.   –Мени төрөп, жууп, чоңойткон адамга, жарым кулач келген ушул таякча өбөк, жөлөк боло албаймбы? – деп сыздап, өзүмдү өзүм турам сөгүп, аяп да”. Ыр – троптун толугу менен…..

Алмазбек Эркебай уулу: Нурлан Калыбековдун поэзиясындагы сандардын сыры

Жазуучулар Союзу

Нурлан Калыбековдун поэзиясындагы сандардын сыры Акын Нурлан Калыбековдун поэзиясындагы керемет кудуретке ээ сандар жөнүндөгү сөзүмдү ислам дининин негиздөөчүсү Мухаммед пайгамбардын “Сандардын сырын чечмелей албаган илимпозго көп нерсе караңгы” деген сөзү менен баштагым келип турат. Сандардын магиясы жөнүндөгү илимди исламда-Абджад, христиандарда-Нумерология, иудаизмде-Каббала деп аташат. Теңир жалгаган сан менен тамгалардын эзотерикалык (жашыруун ыйык сырлар) кулпуланган космостук сырларына ой созуу, кирип келген жаңы Көнөк (Водолей) доорунун, 21-кылымдын нагыз стихиясы. Ошондой таза таасирлердин толкунунда термелген акын, тамгаларды сыйкырдуу сандарга аралаштырып жууругандыгы, адам менен ааламдын шайкештигин тапкан олжолуу табылга. Башканы коюп Манасты айт демекчи, мен, толугу менен…..

Эсенбай Нурушев: Бектуруш – синэстетик акын

Жазуучулар Союзу

Азыркы кезде акындар көп. Бектуруш алардан эмнеси менен айырмаланат, өзгөчөлөнөт? Биринчиден, Бектуруш – синэстетик акын. Синэстетика деген дүйнөнү өзүнчө кош кабылдоо, аралаш көрүү, туюу дегендик. Ушундай мыкты сапаттар таланттуу акындарда, айрым төкмө ырчыларда, туйгусу күчтүү сүрөтчүлөрдө болот. Өкүнүчкө карай, мындай изги сапаттар көпчүлүк калем кармагандарда жок, болсо да аз. Ал эми Бектурушта мындай чеберчилик күчтүү. Ал бир эле көрүнүштөн бир нече сүрөт, картинаны көрөт, жаратат. Ушуну синэстетика деп айтат, бул термин адабияттын теориясында дагы бар. “Тосордо” деген ырын мисалга тартам: “Чөккөн тоолор окшошот мис чөөгүнгө, чокуда кар агарат пил сөөгүндөй. толугу менен…..

Абдыжапар Эгембердиев: Ашуудан ары ашуу бар (Кыргыз эл акыны Омор Султанов 85 жашта)

Жазуучулар Союзу

Кыргыз эл акыны Омор Султанов 85 жашта Ашуудан ары ашуу бар Кылымдардын кыйырын кезген тарыхый жолунда, тээ Манас атабыздын доорунан бери не бир чыгаан уулдары кыргыздын атагын чыгарды, анын атын алыс-жакынга таанытып, Ысык-Көлүндөй көгүлтүр байрагын мезгил түпкүрүнөн бери желбиретип, сыймык менен алып келди. Элибиз да өз кезегинде мындай азаматтарын алаканына салып, алардын ысымдарын тарых бетине алтын тамгалар менен чегелеп, бүгүнкү күнгө жеткирди. “Элдин атын эр чыгарат, эрдин атын эл чыгарат” деген ушул да. Ар бир доордун, ар мезгилдин өз баатыры, өз ченеми бар экен. Бүгүнкү жаңырган дүйнөнүн жүзү “кызыл кыргын, толугу менен…..

Динара Асакеева: Залкар сынчынын чабыттуу тагдыры

Жазуучулар Союзу

Залкар сынчынын чабыттуу тагдыры… Бул тагдырбы – ким билсин?.. Менин тагдырыма залкар сынчы Кеңешбек Асаналиевдин “Адабий айкаш” мемуарын кол жазма түрүндө окуп, редакциялоо иши (2008-жыл) буйруган экен… Кандай болгон күндө да, ушундай чоң сынчынын: кыргыз адабиятынын тарыхы, теориясы боюнча алдына эч кимди чыгарбаган кашкѳй сынчы-адабиятчынын акыркы эмгеги, тактап айтканда, реквием чыгармасы “Адабий айкашты” редакциялап, ага редактор болуп калганыма сыймыктанам… Атактуу адабиятчынын жанында жүрүп, көптү үйрөнүп, илим жолуна аттанганым.., агайдын ѳзү айткандай, чыгармачылыгынын жыйынтыгы болгон эмгегин окуп калгандыгым.., ойлоп көрсөм, чындыгында – бул тагдыр экен… Редактор катары карап чыгууда мени алгач толугу менен…..

Эрнис Турсунов – кыргыз маданиятын аздектеген акын (1934-2014)

Жазуучулар Союзу

Акын, прозаик, драматург жана белгилүү котормочу Турсунов Эрнис Нурдинович 1935-жылы 24-августта Фрунзе шаарында интеллигенттин үй-бүлөсүндө туулган. Атасы Нурдин Серкебаев Кыргызмамбастын директору болуп кызмат аткарып, ошол кездеги китепке суусап турган кыргыз элине алгачкы китептерди, окуу китептерди чыгаруунун үстүндө иштеген. 1938-жылдагы кандуу репрессия Нурдин Серкебаевди да жөн койгон эмес, ал жалган жалаага кабылып, 28 жаш курагында атууга кетет. Анын сөөгү кийин Ата-Бейиттен табылган. Эрнистин экинчи атасы Кененбай Турсунов партиянын Ысык-Көл обкомунун бөлүм башчысы, Ысык-Көл, Тоң, Тогуз-Торо райкомдорунун биринчи катчысы кызматтарында иштейт. Өз атасынан жаш калган Эрнисти экинчи атасы жана энеси Сабира Телтаева-Турсунова толугу менен…..

Кадыркул Даутов: Акындын акындыгы

Жазуучулар Союзу

Кыргыз эл жазуучусу Кадыркул Даутов көзү тирүү болгондо бүгүн 80 жашка толмок. Кадыркул Даутов 1940-жылы 10-сентябрда Алай районунун Үч-Төбө айылында туулган. 1961-жылы Токмок шаарындагы республикалык маданий агартуу окуу жайын, 1969-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин филология факультетин бүтүргөн. 1970-1973-жылдары СССР Илимдер академиясынын М.Горький атындагы бүткүл дүйнөлүк адабият институтунун аспирантурасында окуган. 1973-жылы филология илимдери боюнча кандидаттык диссертациясын жактаган. 1973-жылы КСЭнин адабият жана искусство редакциясынын жетекчиси, 1974-1975-жылдары Кыргыз илимдер академиясынын тил жана адабият институтунда илимий кызматкер, 1976-1981-жылдары Кыргыз ССР Илимдер академиясынын тил жана адабият институтунун совет адабияты секторунун башчысы, 1983-жылдан СССРдин 50 жылдыгы атындагы толугу менен…..