Category: Проза

Капар Токтошов: Дарактын өлүмү

Жазуучулар Союзу

Дарактын өлүмү Жайдын толук кези. Асман көп-көк, томуктай булуту жок. Аптап. Too да, түз да, талаа да, жадесе жалпак тамдарынын апакай чатырларын аптапка тосуп айыл да ысып-күйүп чыккан. Каякка көз чаптырба аптап ойнойт: акактай тунук күн нуруна шоокумдана, миң түркүн түскө кубулуп оболоп жатты. Жөн оболобой, толкун болуп оболойт. Толкуп Ара-Талааны, Ак-Кудук айылын, аркы Баба-Атаны, бүт айлананы ээлеп турат дым чыгарбай. Теребел тынч. Жок, тынч деле эмес: Орто-Алыштын көк-кашка суусу санжыра кеп баштап, сөзүнүн аягына чыга албай чулдурайт. Чегирткелердин безелене чырылдаганын айтпа! Бирде муңдуу, бирде шаңдуу ыргакка өтүп, бастап койбойт. толугу менен…..

Дүйшөн Керимов: Төкө

Жазуучулар Союзу

ЭССЕ * * * Ал ар дайым түшүмө кирет. Бу жарык дүйнөгө мени жараткан, алпештеп өстүрүп коюп, а өздөрү жапжаш кездеринде эле жер алдына кете беришкен кайран ата-энем Касый менен Батыштан, эзели өз атымды атабай, өңүмө карап, “Сарыбайым…” деп опсуз эркелетип, 85 жаш курагына дейре басып жүрүп жашоодон көчкөн чоң атам Керимден да көбүрөк түшүмдө кездешчү жашынан жайраган  бир боор карындашым Бейшегүл, экинчиси ушул – таякем Төлөгөн. Неге, неге дейм… Балким бул кандаштыктын, тууган арасындагы жакындыктын өзүнчө бир сыры, жышаанасыдыр деп ичимден сыза, кусалана өзүмдү жооткотом, байма-бай куран окуйм. А толугу менен…..

Мурза Гапаров: Жол кырсыгы

Жазуучулар Союзу

Жол кырсыгы Машине жолдон он кадамдай чыгып барып, тумшугу менен кар баскан бийик жарды сүзүп туруп калыптыр. Үстүндөгү карагай торсундардын бирөө кабинанын арткы айнегин көзөп кирип кетиптир. Сыдыктын ыманы уча түштү. «Шоопуру эмне болду экен, бечара?» – деп ойлоду. Бирок шоопурун көрүүгө үлгүрбөдү. Кабинанын ичин эңилип карагыча болбой, өздөрү анын тушунан өтүп кетишти. Сыдык өз шоопурун суроолуу карады. Шоопуру кыркка чыгып калган, өгүз моюн, сүрдүү адам экен. Кебете-кешпирине жараша түнт, орой неме экен. Оштон чыккандан бери Сыдык аны бир нече жолу сөзгө салып, бирок кебине алымсынбай койду. Берген суроолоруна гана толугу менен…..

Аллаберди Үмөталиев: Пульт менен башкарам деп…

Жазуучулар Союзу

Пульт менен башкарам деп… (сатира) Эх, жашоо деп ушуну айт! Кандай жыргал заман келди, чиркиндики десең!.. Жамбаштап жатып алып, алыс аралыктан телевизорду пульт менен каалаган каналыма котором. Ал тургай люстраларды пульт менен жандырып өчүрөм. Чоң дарбазам, каалгаларым, терезелер, пардалар бүт пульт менен ачылып-жабылат. Автоунаам да пульт менен от алат, ачылат, жабылат. Үйүмдөгү бардык кондиционерлерди да пульт менен башкарам: алар үшүсөм жылуу шамал, ысысам муздак шамал айдашат. Сумкамда акыркы үлгүдөгү “Айфон” уюлдук телефонум бар. Каалаган кишиме чалам, болушунча баарлашам. Бардык суроомо интернеттен жооп табам. Бирок, буларды көп пайдаланган да зыян окшойт, толугу менен…..

Жылкычы Жапиев: Ырчы

Жазуучулар Союзу

Ырчы Бу корто кишини ырчы экен деп ким ойлоптур. Кудай акы, эч убакта менин оюма келмек эмес. Атургай адеп укканымда ишенгеним жок. Аны ырчы дештин өзү шылдыңдай сезилди. Айыл дүрбөп калды ырчы келиптир деп. Кечинде ырдайт экен. Эсепчи Жумабайдыкына токтоптур. Алыс, алыс туугандары имиш аялынын. Бул чакан айылдын жалгыз дүкөнүн бири кетсе, бири келип, беш-алты киши сагаалап турганы турган. Булардын бүгүнкү чоң жаңылыгы ошо ырчы болду. – Көрдүм, корто неме экен көзгө жугуму жок. – Жыргаган киши ырчы болмок беле. “Акылы жок уйкучу, ары жок ырчы” дейт. Жалаң дүкөн сагалашкандар толугу менен…..

Зинакан Пасанова: Көшөгөсүз колукту

Жазуучулар Союзу

Көшөгөсүз колукту (аңгеме) Коңшу аялдар кезектеги шеринеге адаттагыдай эле өздөрү жашаган көчөдөгү чайканага чогулушту. Он жылдан бери ай сайын ушул жерде аш жешет. Эки кабаттуу, короо-жайы кенен, чыгыш үлгүсүндө курулган сөөлөттүү чайкананын кардары көп. Биринчи кабаттагы жайлуу бөлмө атайын алар үчүн бөлүнгөн. Анын жапыз жыгач сөрүсүнө жер төшөктөр калың салынып, суук күндөрү темир меште от алоолоп күйүп, ал эми тейлөөчү кыздар жүгүрүп кызмат кылат. Бул чайкана ээсинин аларга көрсөткөн коңшулук ызааты эле. Ошону үчүнбү аялдар шеринеге кушбак көңүл менен келип,  шарактап сөз талаша сүйлөшүп, каткырык-күлкүлөрү да короонун дарбазасына чейин беймарал толугу менен…..

Сардарбек Рыскулов: Көкүмбай, Курмандын чатагы

Жазуучулар Союзу

Көкүмбай, Курмандын чатагы Бир жылы шайлоодо болуштук мансапты талаша кетишип Көкүмбай менен Курмандын эли эки тарап болушуп чабышып калды. Бир тарабында Көкүмбай, экинчи тарабында Курман. Чатактын аягы эр өлүмүнө чейин барды. Көкүмбайдан бир, Курман жагынан үч киши өлдү. Көкүмбай чоңдук кылып Курмандан үч киши өлгөнүнө карабай бир кишиси үчүн кун кестирип ала турган болду. Курмандын айласы кетти. Айласы кеткени, Шабдан Көкүмбай менен таяке-жээн эле. Ошондуктан Курман Шабдан Көкүмбай тарапка оойт деп ойлоду. Тынчы кеткен Курман ар кайсы элден акылман кишилерге жолугуп, мунун акылын ким табар экен деп далбас уруп жүрдү. толугу менен…..

Мурза Гапаров: Байчечек

Жазуучулар Союзу

Байчечек Телефон шыңгырап атты… Кыяз анын үнүн көпкө угуп жатып, араң ойгонду. Үйдүн ичи караңгы. Кайсы маал экени билинбейт: кечпи, түн ортосубу, таңга жуукпу. Аэропорттон самолёттордун гүрүлдөгөнү угулат. Бирок алар күнү-түнү учуп турушат да… «Беймаалда телефон чалган ким? Болгондо да шаардан эмес: телефондун коңгуроосу узун шыңгырайт…» –Эй, телефон шыңгырап атат, – деди аялын түртүп. Бирок аялы ойгоно бербеди. Турууга туура келди. Стол, стулдарга чалынып барып, трубканы алды. –Алло… –Бул Ысаковдун үйүбү? –Ооба. –Ноокат менен сүйлөшөсүз. Ноокат – мунун туулуп, өскөн району эле. Ал жакта анын көп сандаган тууган-уруктары жашайт: атасы, толугу менен…..

Жунай Мавлянов: Жайлоодо

Жазуучулар Союзу

Жайлоодо Небереси Азиздин көңүлүн көтөрөм деп Жаркынай өзүнүн көңүлүн чөктүрүп алды. Жайлоого келбесе антмек эмес да. Жыл сайын жайлоо маалында сөзсүз, бир кусалык, кандайдыр эски сагыныч жүрөк-боорун аралай чаап, санаасын эңшерип, маанайын басайтып кете турган. Андай кусалык, орду толбогон сагыныч бир нече күнгө созулчу. Ал күндөрдө Жаркынай бети шылынып, көздөрү алайып, айлап төшөктө оору менен алпурушкан кишидей шапайып азып кетер эле. Күн сайын бирин-бири көрүп жүрүшчү кошуналар биринчи байкашат ал өзгөрүүнү. Алар тарабынан: «Эмне болду, Жаркынай? Арыктап кеттиң го?» – деген суроонун сөзсүз берилерин алдын ала билген анын жообу да толугу менен…..

Бүкадича Акимжанова: Кайчы жолдор

Жазуучулар Союзу

Кайчы жолдор (Новелла) Бүгүн ичимде уйгу-туйгу болгон сезимдерди сөз менен айтып жеткирүү кыйынга турат мен үчүн. Тээ качан бүткөн жарам кайра сыйрылгандай, ичим эңшерилип, жүрөгүм ооруп, көңүлүм сыздап турам сени эстеген сайын. Капыстан кайра табышканыбызга бир сүйүнсөм, бир күйүнөм. Бир капталым көкөлөп көккө учту кубанычтан, тээ качанкы алоолонгон сезимдер жалындай дүрт дей түштү кайрадан. Алоолонуп күйгөн жалын менен көп жыл жашара түшкөнсүдүм. Бир капталым болсо үнсүз солкулдап ыйлап турду. Тагдырга болгон таарынычы, ызасы үстөмдүк кылып, жашоону кечиргим келбей турду. Зымырап өткөн убакытка карабай «сен» деген сезимдин соолубаганына ызаландым. Капыстан табышкан толугу менен…..