Category: Проза

Асан Жакшылыков: Ак Бермет

Жазуучулар Союзу

Ата салтын ыйык тутуу бул – кыргыз тарбиясынын негизи. Салт сакталса – кылымдык таалим-тарбиясы, элдин жүзү, адам жаратылышынын сулуулугу улам муундан-муунга мезгил сыноосуна туруштук берип, жашоо уланганы дайыма маанилүү. Асан Жакшылыковдун “Ак Бермет” аңгемесиндеги чоң эненин камкордугу жана сүйүүсү пакиза кызынын келечегине арналат. Энеси көз жумгандагы кайгыга биринчи жолу туштуккан чүрөктөй кызынын мөлтүр жашы – анын энеге болгон сүйүүсү. Ак Бермет бактылуу болуш керек эле да. Бирок , жөнөкөй турмуштагы адамдык бактысы, заман агымы бузулду да, жеке тагдырын кирген суудай жайпап кетти. Көрсө, жеке бактыдан мурун да, заманисттер айтмакчы, адам толугу менен…..

Касым Каимов: Анарбайдын көпүрөсү

Жазуучулар Союзу

Анарбайдын көпүрөсү Аңгеме Тоо суусу миң кыялдуу. Аны сүйбөй койбойсуң, махабаттын азабына кайылсың. Кырка тоолордун мээримдүү койнунда мемиреген кең өрөөндүн көркүн ачып, атагын көкөлөтүп, кыял күүсүн козгогон – анын шар суусу менен көк-жашыл токою. Өзөн бойлоп, кыркалекей тартып шуудураган токой кээде тирелишип, жыш, кээде суюлуп, өрөөндүн этегине жетпей түгөнөт. Өзөн болсо сай-сайдан куйган туура суулар менен кубаттанып, тоонун деми жана эпкини сүрөп, өрөөндүн чегинен алыска, чексиз мейкиндикке сапар тартат. Бул өрөөндүн табиятынын дагы бир өзгөчөлүгү: көкүрөк жагы дагы, этек жагы да ачакей, тагыраак айтканда, ал чакан эки өрөөндөн биригишип башталып, толугу менен…..

Айтмырза Абылкасымов: Дар алдындагы акыркы сөз

Жазуучулар Союзу

Дар алдындагы акыркы сөз «Уядан эмнени көрсө, учканда ошону алат…» Эл сөзү. Күн түшкө жакындаганда шаардын чок ортосундагы базар аарынын уюгу быякта эле калып, уу-дуу улам күчөгөндөн күчөп эле жатып калды. Айтылуу чыгыш  базары! Мына ушуну базар деп айтса болот! Кымкууттуктан баш адашып, ар кандай добуштардан кулак тунуп, бирок  баш-аламан, аңтар-теңтер болуп жаткансыганы менен, байкап, астейдил зээн салган кишиге бул базардын өз ыргагы, өз тартиби бар болуп, азыр да ана ошол адатынан жазбай, алымчасы да, кошумчасы да жок, демейдегидей эле өз ирети менен жүрүп жатканын байкоо кыйын эмес эле. Мына толугу менен…..

Мукай Элебаев: Бороондуу күнү

Жазуучулар Союзу

Мукай Элебаев (1902-1944) Бороондуу күнү Кай жылы экени жадымда1 жок, январь айынын бир суук күнү жолдо келе жатып, кеч кирип бара жаткан кезде, бир үтүрөйгөн боз үйгө бурулдум. Бул бир кашаттан түшө бериштеги сарайчынын жанындагы жалгыз үй болчу. Күнү бою жөө басып, чарчап, анын үстүнө алдымдан утур кардуу бороон болуп кетип, эми мындан ары жүрө турган чама жок эле. Үйдүн эки-үч эркеги бар экен. Мен барганда мурунтан айтып отурган аңгемелери бөлүнгөн да жок. Жанындагы кишиге аркасын ыктай, отту карай демитип, этеги жамаачыланган көк мата2 көйнөгү бар, оттун табына бөрткөн3 кызыл толугу менен…..

Данияр Исанов: Ата-Журт

Жазуучулар Союзу

Ата-Журт (Эссе) Ата Журт – деген сөздүн өзүн эстегенде, эчаккы өткөн бир учур эске түшөт. Ошол жылдары тагдыр мени Жер Ортолук деңиздин жээгине чейин сүрүп барып таштаган эле… Ал учурда тамырымды тартып, сырымды сураган жалгыз гана “күрп-шарп” эткен деңиздин толкуну болчу. Толкунга гана айтчумун сырымды. Ал менин ырымды угуп, ыйымды түшүнчү. * * * Көкүрөккө толгон бугумду деңизге төкчүмүн. Ата-бабам көрбөгөн алыскы жерде жүрүп, кайсы бир күнү онтобой туруп катуу жыгылганым эсимде. Таңды-кеч төшөк тартып жатып жаман ойлор жабышканда, Кудайдан тилегеним бир гана нерсе болгон. Эмнеси болсо да өз элиме толугу менен…..

Касымалы Жантөшев: Чолпонбай

Жазуучулар Союзу

Чолпонбай 1942-жылдын кыш айлары кыйгап, жаз айлары жандай алып, жай айлары аяктап калган. Чолпонбай жүргөн биздин бөлүк Дон өзөнүнүн чыгыш тарабына жайгашкан. Душмандын күчү Дондун батыш тарабында. Эмне үчүндүр бүгүнкү күн күндөгүдөй эмес. Утуру сыдырым жел жүрүп, сумсайган сур булуттар каршы-терши көчөт. Каркылдаган карга, шакылдаган сагызган, чырылдаган чымчык жок. Тек Дон өзөнүнүн жака-белинде эч кандай жандар жаралбаган сыяктуу… замбиректер күрсүлдөп, миномёттор ызылдайт. Пулемёт, автоматтар тытырап, мылтыктар тарсылдайт. Ажалдын кабарын айткансып, асманда октор зырылдайт. Белгисиз токой, чөп-чар арасынан, арык-чөнөк, окоп жана дзот ичине ок чачылат, асмандан каршы-терши учкан октор бирине-бири кагылат. толугу менен…..

Мусакун Сатыбалдиев: Тартылбай калган сүрөт

Жазуучулар Союзу

Тартылбай калган сүрөт Новелла Жашыл бакка оронгон жашыл шаар. Негедир мага бардык нерсе жашыл сыяктанат. Балким, дүйнөнүн өзү жашылдыр… Балдактарымды тык-тык таштап, кымбат адамымдын жанында барам. Кыялымда көбүрүп-жабырып, бизди элес албай өтүп жатышкан адамдарды токтотуп алып, аларга жүрөк толкуткан кубанчым, бактым, махабатым жөнүндө айтып берип, аларды таң калтырып, «силердин араңарда менден ашкан бактылууңар барбы?» деп жар сала кыйкыргым келет. Эгерде ушул жашыл дарактуу аллея узарып отуруп чексиздикке созулуп кетсе, оо, анда мен эч ойлонбостон кете бермекмин. Чаалыгып, алсырап калсам да кете берет элем. Анткени жанымда – Нургүл. Буттарым талып, ооруганына толугу менен…..

Аман Саспаев: Айылдык акындын бир күнү

Жазуучулар Союзу

Айылдык акындын бир күнү – Жалпы алганда кебете-кешпир жагынан биз сүйкүмсүз эле жандарбыз, – деп жазып жаткан кагазын ары түртүп, ал келинчегин карап койду. – Тагдырыбыз ошондой. Менин өзүмөн көрө жазгандарым барктуураак. Мен үйгө келген меймандар менен же сени менен сүйлөшүп отурганымда оюм кандайдыр башка жактарды кезип кетет. Ал өзүн акылдуумун деп ойлоочу эмес. «Бирок, адам деген акыл» деп түшүнүүчү. Аздыр-көптүр өмүрдөн жыйган тажрыйбасы аны ушундай корутунду чыгарууга мажбур эткен. Акындык жагынан изденүүгө, талыкпай эмгектенүүгө эрки күчтүү болгону менен турмуштун күндөлүктүү майда чүйдөлөрүнө эрки мүлдө бош экенин өзү сезүүчү эмес. толугу менен…..

Айтмырза Абылкасымов: Текшерүүнүн таасири

Жазуучулар Союзу

Текшерүүнүн таасири Качантан бери «келет-келет» дегендер келишти. Келгенде да дал министрликтин өзүнөн келишти. Текшерүүчүлөр үчөө экен: эки кыргыз аял, бир орус киши. Кудай бетин көрсөтпө, тымтырстык өкүм сүрүп, мектептин ичи жөн эле чымын учса даана угулгудай абалга келди. Алгач директордун каанасында отурушуп, директор жана окуу бөлүмүнүн башчысы менен маектешип, келген максаттарын баяндашкандан кийин гана мугалимдер бөлмөсүнө келишип, аялдардын толмочу усулдук бөлмөнүн жасалгасын, андагы көргөзмөлөрдү, беркиси анда турган класстык журналдарды карай баштады. Ал эми орус улутундагы текшерүүчү сынагансып, ал жердеги мугалимдердин сырткы келбеттерине көз салып жаткансыйт. Келген текшерүүчүлөрдүн бири математикадан, бири толугу менен…..

Абдымомун Калбаев: Карышкырлар улуганда

Жазуучулар Союзу

Абдымомун Калбаев, акын-жазуучу. Аталган чыгармам Азербайжан Республикасынын Баку шаарында чыгуучу «Каспий» адабий көркөм  газетасынын 25-26-санына 2020-жылы февраль айында азер тилине которулуп, жарык көрдү. Ошону сиздерге сунуш кылып олтурам. Тарбиялык мааниси бар бул чыгармам Кыргыз радиосунан адабий постановка катары кетип, алтын фондуга алынган. Режиссеру Болот Токоев. Кыргыз драма театрынын артисттери аткарган. Автордон КАРЫШКЫРЛАР   УЛУГАНДА (новелла) Айылдын кут түшкөн карысынын көз жумушу менен ушул айылдан кут кеткенсип аңгырап калгандай болду. Жанболот карыяны акыркы сапарга узатканы келе жаткандардын айрымдары мас, айрымдары текебер болуп кайгырбай, бул чалды кандай көмөт болду экен, канча жылкы соёр толугу менен…..