Category: Проза

Абдыкерим Муратов: Алайдын жылдыздары

Жазуучулар Союзу

Алайдын жылдыздары (“Жылдыздар тараган таңдар” романынан үзүндү) Абдыкерим Муратовдун “Жылдыздар тараган таңдар” романынын сюжеттик-композициялык кыймылы XX кылымдын башынан 30-жылдарына чейин уланат. Башкы каарман Биринчи дүйнөлүк согушта атчан чалгынчылардын командири катары көптөгөн эрдиктерди көрсөткөн, кийин Кеңеш бийлиги келгенде большевиктерге каршы күрөшүп, Мадаминбектин оң колу болуп жүргөн, анан Кызыл армия тарапка өтүп, кыргыз атчандар полкун түзгөн жана жетектеген Сулейман Кучуков тууралуу. Ал каармандын айланасында көптөгөн тарыхый окуяларга жана тарыхый адамдарга көркөм экскурс жасалат. Төмөндө романдын чакан үзүндүсүн окурмандарыбызга тартуу кылабыз. ***** Бала чагынан эсинде элес-элес калыптыр: көккө сайылган мунусунан нарыгысы эгиздеген тоолорго толугу менен…..

Айдарбек Сарманбетов: Алгачкы сүйүү азабы

Жазуучулар Союзу

 Алгачкы сүйүү азабы Алаамат башталар алдында дүйнө саамга мемирей түшөт деген чын. Анынсыңары, дүйнөсү түгөл ишинен чыккан Турат жазгы таза абадан жутуп, бой жаза жөө баскысы келгенинен машинасын бейгам кетирип жиберип, үйгө, Темир жол бекети тарапка бет алды. Жаздын алгачкы айы аяктап калган. Дарактар жабырата бүчүр жарып, айлана жапырт жашылданып, кыш бою катып калган чымчыктардын тили чечилген мезгил. Эркиндик гүлбагы дал ушул кезде көз кубантып жашылдана баштап, жүрөк жылыта жанданып, балдар менен куштардын чуру-чуусуна толуп… өзгөчө ажарлана баштайт. Анын кумарына кана аралай басып, жаз деми менен ырахаттана кетейин деп гүлбакка толугу менен…..

Орозбек Айтымбетов: Турмуш өкүмү

Жазуучулар Союзу

Турмуш өкүмү (кыскартылып алынды) Мектепке күндөгүсүндөй эрте келип, китеп салган курак баштыгын балдар жүгүрчү аянтчанын четиндеги бактын бутагына илип таштап, эжеси жасап берген кийиз тобу менен качма топ ойноп жаткан. Булоолоно тердеп кеткендиктен кара көрпө тумагын, шырыма купайкесин, кийин чокоюн чечип салып, жылаңайлак чымын-куюн болуп чуркап жүргөн. Бир маалда эле деректир Авазды чакырып калбаспы. Барды. Мугалимдер бөлмөсүндө бир топ агайлары, эжейлери, анан “сельсовет” деп чакырышчу узун бойлуу, ак ала чач, кара сур, шалдыр тиш, бүкүрөйгөн арык киши олтуруптур. –Мектептеги жалгыз отличнигибиз, – деп тааныштыра сүйлөдү деректир “сельсоветке” Авазды. –Мына ушуга толугу менен…..

Советбек Байгазиев: Менин боз торгоюм (аңгеме)

Жазуучулар Союзу

Менин боз торгоюм (аңгеме) Ар кандай ойлорду ойлоп кой четинде олтурам. Бир убакта эле үстүмдөн билинер-билинбес шуулдаган добуш чыгып жатты. Антип-минтип караганымча болбой, бир кыргый бир кичинекей боз немени качырып кирип келип эле, туурамдагы чийдин түбүнө бырпыратып басып калды. Койлор үркүп кетти. Тамаша эми башталмак болду ээ. Мен шашыла өйдө тура калып, килейген чопо менен чийди уруп жибердим. Кыргый калдаңдап уча качты. Чуркап бардым. Чийдин түбүнө бир торгой чөпкө башын катып, жер менен жер болуп бөгүп калыптыр. Жүрөгүм эмнегедир коркконсуп, денем дүрүлдөп кетти. Акырын шапкем менен басып калдым. Бутунан кармасам толугу менен…..

Бектуруш Салгамани: Менин душманым ким? (Прозадагы ырлар)

Жазуучулар Союзу

Прозадагы ырлар Акча Акча! Сага алтын саатты сатып алса болот, а бирок, убакытты сатып алышка таптакыр мүмкүн эмес. Ага сенин жетпейт күчүң таптакыр. Акча! Сага не бир китептерди сатып алышка болот, анткен менен билимди сатып алышка жарамсызсың сен деген. Акча! Набаада сен бар болсоң, бар болсоң да – мол болсоң, анда дүйнөнү түрө кыдырып, каалаган өлкөнүн жаккан жайынан не бир, не бир үлгүлөрдө тургузулган заңгыраган үйлөрдү, виллаларды сатып алышка болот, бирок, үй бүлөнү сатып алышка мүмкүн эмес. Акча! Сенин күчүң менен алтын, жакут, каухардан жата турган керебеттерди, ылгый жибек, шайылардан толугу менен…..

Батма Абдухамидова: Тыт

Жазуучулар Союзу

Тыт (новелла) Май айында айыл четине катар отургузулган чоң-чоң түп тыттар тегиз бышат. Кечки салкында кичинекей чакаларын көтөрүшкөн кыздар-балдар дал ушул жерге он-он беш күн бою келишип, чакаларын тытка толтурушуп, өзүлөрү да тое жешип, кеч күүгүмдө гана үйлөрүнө кайтышат. “Ак тыт”, “кара тыт”, “бөдөнө тыт” дешип, түрлөрүн тандап теришет. Жол бойлоп айылга бурулган биринчи көчөнүн эң башында бир карыган кемпир устунга отуруп алып, ары-бери өткөндөрдү кепке тартып, божурап көпкө сүйлөшөт. Киши картайганда адам караанына, сүйлөшкөнгө да зар болот окшойт. Чакаларына тыт толтуруп кайткан кыздар-балдарды биринчи болуп кемпир көрөт. –Ай, балдарым, толугу менен…..

Мурза Гапаров: Эки ирет гүлдөөчү алмалар

Жазуучулар Союзу

Эки ирет гүлдөөчү алмалар Алардын үйү тар болгондуктан, бала кыш ичи печтин астындагы бурчта мышыкча бүгүлүп, сыры көчкөн полдо жатып чыкты. А качан күн жылып, ачык асмандын астында жашаса боло турган мезгил келер замат, ал, өзү жыгач складынан кымтып-кумтуп келген, шахтадан чыккан породалардын арасынан чукуп тапкан сынык-сунук тактайлардан кураштырып, отун кепенин жанына кичинекей сөрү жасап алды да, шаардагылардын ичинен биринчи болуп тышта жашоочу болгон. Үстүнө эч нерсенин көлөкөсү түшпөгөн сөрүдө, чак түштө уктап, эс алуу абдан кыйын болгондуктан, бүгүн тобокелге салып, өгөй атасынан абдан корксо да, анын бүгүн жумуштан саат толугу менен…..

Мелис Абакиров: Нарбаш (Уламыштан кыскартылды)

Жазуучулар Союзу

Нарбаш (Уламыштан кыскартылды) –Жорго сөздүү жомоктон жобурап далай-далай кеп айттым, таалим болсун сага деп, тамсилдетип көп айттым. Аларды андай таштайлы, эми, неберем, уламыштан баштайлы. –Уламыш деген эмне? Айтып берсең чоң эне? –Уламалуу карыдан, уккан сөздөр — уламыш. Бирок түбү алардын болгондугу анык иш,— деп баштайт маегин чоң эне кулак түргөн небереге. –Бул уламыш Нарбаш аттуу күлүк тууралуу. Муну мага, сенин чоң энеңе, тандайында сөөлү бар, оозунда ширин кеби бар, айтканынын эби бар таякем Абылай өзү айтып берген. Ал киши куш кармаган мүнүшкөр, ат таптаган саяпкер. Карылыкка таяп калганы менен азыр толугу менен…..

Сулайман Рысбаев: Тукуянсыз (аңгеме)

Жазуучулар Союзу

Тукуянсыз (аңгеме) Жайлоо жапжашыл болуп чалкайып, көшүлүп жатат. Бүгүн деле кудайдын күнү күндөгүдөй жадырай чыгып, жайлоонун демейдеги тирилиги башталды. Өзөндө күркүрөп Көлтөр суусу агып жатат. Адырда мал айдагандар. Жон-жондо чубаган жандык мал. Кыскасы, жайлоо эки күн мурдагы адам үрөйүн учурган тополоң менен иши жоктой, эч нерсе көрбөгөндөй, эч нерсе билбегендей тынч. Тоолор гана алп баатырдын сөлөкөтүндөй көктү тиреп, ойлуу, көргөн-билгенин ичине катып томсоруп тургандай. Жайлоонун тээ четки тарабы. Жалгыз боз үй. Күндө бул маалда короодогу уй саалып, очокко от жагылып, уйдун жылуу сүтү сүт машинага тартылып, көк түтүн созолонуп көккө толугу менен…..

А.П.Чехов: Альбом

Жазуучулар Союзу

Альбом Катуурак шамал болсо кулап калчудай кейиптенген Кратеров деген титулдук кеңешчи алдыга бир кадам таштады да, Жмыховго бурулуп: -Улуу даражалуум! Бизге көрсөткөн аталык камкордугуңуз жана узак жылдарга созулган жетекчилигиңизди эске алып… -Он жылдан ашык мөөнөткө созулган, – деп кошумчалай кетти Закусин. -Ооба, он жылдан ашык убакытка созулган жылдарды эске алып, биз, cиздин кол алдыңызда иштегендер, биз үчүн салтанаттуу… мына… ушундай  күнү сизге болгон терең урмат-сыйыбыздын белгиси катары, бардыгыбыздын сүрөтүбүз салынган мына бул альбомду белек кылуу менен дагы далай жылдар бою, кандай десем… көзүңүз өтүп кеткиче биз менен бирге болууңузду каалай толугу менен…..